القسط

كلمه (موزون ) از (وزن ) و به معناى سنجيدن اجسام از جهت سنگينى است ، ليكن آن راعموميت داده و در اندازه گيرى هر چيزى كه ممكن باشد آن را اندازه گيرى كرد، ازقبيل اندازه گيرى طول با وجب و يا ذراع و امثال آن ، و اندازه گيرى حجم ، و اندازه گيرىحرارت ، و نور، و نيرو، و غير آن استعمال كرده اند. و در كلام خداى تعالى كه فرموده :(و نضع الموازين القسط ليوم القيمة ) در سنجيدناعمال هم استعمال شده ، با اينكه اعمال ، سنگينى و سبكى اجسام زمينى را ندارد.

اين دو آيه خبر مى دهد از ميزانى كه عمل بندگان با آن سنجيده مى شود يا خود بندگانرا از جهت عمل وزن مى كند؛ از آيات ديگرى نيز اين معنا كه مراد از وزن ، حساباعمال است استفاده مى شود، مانند آيه (و نضع الموازين القسط ليوم القيامه ... و كفىبنا حاسبين )1 و از آن روشن تر آيه (يومئذ يصدر الناس اشتاتا ليروا اعمالهم فمنيعمل مثقال ذره خيرا يره و من يعمل مثقال ذره شرا يره )1 است ، كهعمل را ذكر كرده و سنگينى را به آن نسبت داده است .

و در كتاب معانى به سند خود كه به هشام مى رسد روايت كرده كه گفت از امام صادق(عليه السلام ) پرسيدم معناى آيه (و نضع الموازين القسط ليوم القيمه فلا تظلمنفس شيئا) چيست ؟ فرمود موازين قسط، انبيا و اوصياى ايشانند.

و نضع الموازين القسط ليوم القيمه فلا تظلم نفس شيئا

براى نمونه آيات متشابه ، قسمتى از آيات مربوط به صفات خدا و چگونگى معاد را مىتوان ذكر كرد، مانند (يد الله فوق ايديهم ) (دست خدا بالاى دستهاى آنها است )كه درباره قدرت خداوند مى باشد (و الله سميع عليم )(خداوند شنوا و دانا است )كه اشاره به علم خدا است و مانند (و نضع الموازين القسط ليوم القيمة )(ترازوهاىعدالت را در روز رستاخيز قرامى دهيم ) كه درباره وسيله سنجش ‍اعمال سخن مى گويد:

و در كافى به سند خود از سعيد بن مسيب از على بن الحسين (عليه السلام )نقل كرده كه در ضمن مواعظش فرمود: خداى تعالى روى سخن را بهاهل معصيت كرد و فرمود: (و لئن مستهم نفحه من عذاب ربك ليقولن يا ويلنا انا كنا ظالمين) (و اگر پر عذاب پروردگارت آنان را بگيرد قطعا اعتراف به جرم خود نموده وخواهند گفت واى بر ما كه ما در دنيا ستمكار بوديم ) و شما اى مردم نمى توانيد بگوييدمقصود از اين آيه مشركينند، زيرا اين آيه شامل همه ستمكاران - كه از آن جملهاهل معصيتند - مى شود، و آيه (و نضع الموازين القسط ليوم القيمه فلا تظلم نفس شيئاو ان كان مثقال حبه من خردل اتينا بها و كفى بنا حاسبين ) مخصوصاهل گناه است ، چون اهل شرك در آن روز بدون اينكه ميزانى برايشان نصب شود و ياديوانى از اعمالشان باز شود، بدون حساب به سوى جهنم محشور مى شوند، تنهااهل اسلامند كه موازين برايشان نصب شده و بر طبق نامهاعمال شان جزا مى بينند.

در بحار الانوار از امام صادق (عليه السلام ) در پاسخ سؤال از تفسير آيه و نضع الموازين القسط چنين مى خوانيم : و الموازين الانبياء و الاوصياء ومن الخلق من يدخل الجنة بغير حساب !: ميزان سنجش در آن روز پيامبران و اوصياى آنها هستندو از مردم كسانى مى باشند كه بدون حساب وارد بهشت مى شوند! (يعنى كسانى كه درپرونده اعمال آنها نقطه تاريكى وجود ندارد).

و در توحيد از على (عليه السلام ) روايت كرده كه در حديثى در پاسخ كسى كه از آنجناب از معناى آياتى كه بر وى مشتبه شده بود پرسش كرده بود، فرمود: اما آيهشريفه (و نضع الموازين القسط ليوم القيمه فلا تظلم نفس شيئا) مقصود از آن ميزانعدل است كه روز قيامت خلايق با آن مؤ اخذه مى شوند و خداوند در ميان خلايق نسبت بهيكديگر با آن حكم مى كند و جزاء مى دهد.