الغفور

در الدر المنثور است كه ابن منذر و ابى ابن حاتم از مصعب بن ثابت روايت كرده اند كهگفت : رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ) به جمعى از اصحاب عبور كرد كهداشتند مى خنديدند. فرمود: بياد بهشت و دوزخ بيفتيد،دنبال اين قضيه اين آيه نازل شد: (نبى ء عبادى انى انا الغفور الرحيم ).

و ان يمسسك الله بضر فلا كاشف له الا هو و ان يردك بخير فلا راد لفضله يصيببه من يشاء من عباده و هو الغفور الرحيم(107)

نبئی عبادی عنی انا الغفور الرحیم از پس این استماع ز خوردن باده بیم

و بر خورداری خواص از صفت رحیمی است تا بواسطه قبول دعوت انبیا و متابعت ایشان نعیم هشت بهشت یا بند در آخرت که «نبی عبادی انی انا الغفور الرحیم» و از اینجا گفته‌اند که «یارحیم الآخره».

قال رب انى ظلمت نفسى فاغفرلى فغفرله انه هو الغفور الرحيم

و اما آيه (قل يا عبادى الذين اسرفوا على انفسهم لا تقنطوا من رحمه اللّه ، ان اللّه يغفرالذنوب جميعا، انه هو الغفور الرحيم ، و انيبوا الى ربكم )، تا آخر آيات بعدش ، هرچند كه نهى از نوميدى از رحمت تشريعى خداست ، بقرينه جمله (اسرفوا على انفسهم )،كه بروشنى مى فهماند قنوط و نوميدى در آيه راجع برحمت تشريعى ، و از جهت معصيتاست ، و بهمين جهت خداى سبحان وعده آمرزش گناهان را بطور عموم ، و بدون استثناء آورد.

و اميدوارم او توبه شما را بپذيرد و از گناهانتان صرف نظر كند چرا كه او غفور و رحيماست (انه هو الغفور الرحيم ).

و از جمله ادعيه انبياء (عليهم السلام ) دعائى است كه خداى سبحان از نبى محترم خود موسى(عليه السلام ) حكايت كرده كه در اوائل نشو و نمايش در مصر موقعى كه آن مرد قبطى رابا سيلى كشته بود به درگاه خدا عرضه داشته :(قال رب انى ظلمت نفسى فاغفر لى فغفر له انه هو الغفور الرحيم ) و نيز دعائى استكه آنرا موقعى كه از مصر فرار كرد و به مدائن در آمد و براى دو دختر شعيب آب كشىنمود و با شكم گرسنه در سايه درختى آرميد، به درگاه خدا عرضه داشت (رب انىلما انزلت الى من خير فقير).

معناى جمله : (و ربك الغفور ذوالرحمة ) و معنايى كه در سياق آيات تهديد افادهمىكند

و دخل المدينه على حين غفلة من اهلها فوجد فيها رجلين يقتتلان هذا من شيعته و هذا من عدوهفاستغاثه الذى من شيعته على الذى من عدوه فوكزه موسى فقضى عليهقال هذا من عمل الشيطان انه عدو مضل مبين (15)قال رب انى ظلمت نفسى فاغفرلى فغفرله انه هو الغفور الرحيم (16)قال رب بما انعمت على فلن آكون ظهيرا للمجرمين (17) فاصبح فى المدينة خائفا يترقبفاذا الذى استنصره بالامس يستصرخه قال له موسى انك لغوى مبين (18) فلما ان اءراد انيبطش بالذى هو عدو لهما قال يا موسى اتريد ان تقتلنى كما قتلت نفسا بالامس ان تريدالا ان تكون جبارا فى الارض و ما تريد ان تكون من المصلحين (19) و جاءرجل من اقصى المدينه يسعى قال يا موسى ان الملاء ياءتمرون بك ليقتلوك فاخرج انىلك من الناصحين (20) فخرج منها خائفا يترقبقال رب نجنى من القوم الظالمين

و همچنين در مقابل آن دو گناه بعضى از اطاعتها واعمال نيك هست ، كه اثر گناهان را هم در دنيا محو مى كند و هم در آخرت ، مانند اسلام وتوبه ، به دليل آيه شريفه : (قل يا عبادى الذينّ اسرفوا على انفسهم ، لا تقنطوا منرحمه اللّه ان اللّه يغفر الذنوب جميعا انه هو الغفور الرحيم ، و انيبوا الى ربكم ، واسلموا له من قبل ان ياتيكم العذاب ، ثم لا تنصرون ، و اتبعوا احسن ماانزل اليكم من ربكم ).

(رابعا) آن ملاكى كه به خاطر آن توبه در اسلام تشريع شد و قبلا بيانش گذشتهمانا رهائى از هلاكت ناشى از گناهان و آثار سوء معاصى است ، چون اين رهايى وسيلهرستگارى و مقدمه رسيدن به سعادت است ، همچنانكه قرآن كريم فرمود: (و توبوا الىاللّه جميعا ايه المؤ منون لعلكم تفلحون ) و يكى از فوائد توبه علاوه براين آن استكه مفتوح بودن باب توبه ، روح اميد را دردل گنهكاران زنده نگه مى دارد و به هيچ وجه دچار نوميدى و خمودى و ركود نمى گردند،آرى سير زندگى بشر جز با دو عامل خوف و رجاىمتعادل مستقيم نمى شود، بايد مقدارى در دلش باشد، تا براى دفع مضرات برخيزد ومقدارى اميد باشد تا او را به سوى جلب منافعش به حركت درآورد، اگر آن خوف و اينرجاء هر دو با هم نباشند يا تنها خوف باشد، و يا تنها اميد، آدمى هلاك مى گردد همچنانكه قرآن كريم از نوميدى زنهار داده مى فرمايد:(قل يا عبادى الّذين اسرفوا على انفسهم لاتقنطوا من رحمه اللّه انّ اللّه يغفر الذّنوبجميعا انّه هو الغفور الرحيم و انيبوا الى ربّكم ).

علی الصباح نوید هو الغفور رسید شراب در تن مخمور جان تازه دمید