معنی کلمه الصیام در دانشنامه اسلامی
صوم (۱۴ بار)
روزه. همچنین است صیام. اصل آن امساک از مطلق فعل است خوردن باشد، یا گفتن، یا رفتن، لذا به اسبی که از خوردن و راه رفتن خود داری کند گویند: صائم. شاعر گوید: خیل صیام واخری غیر صائمهة (راغب) در اقرب الموارد نیز گوید: اصل آن امساک از مطلق فعل است. در مجمع فرموده: صوم در لغت به معنی امساک و از آن به سکوت صوم گویند. ابن درید گفته: هر چه از حرکت ایستاد صوم گرفته. نابغه گوید: «خَیْلُ صِیامٍ وَ خَیْلٌ غَیْرَ صائِمِةِ تَحْتُ الْعجاجِ وَ اخری تعلک اللّجما یعنی زر غبار اسبانی بی حرکت و اسبانی در تلاش اند. وعدهای ایستاده و لگام خویش را میجوند. «صامَتِ الرّریثحُ» یعنی باد ایستاد. «صامَتِ الشَّمْسُ» آفتاب در وسط روز ایستاد... . صوم اسلامی امساک مخصوصی است از طعام و چیزهای دیگر که در کتب فقه مذکور است از طلوع فجر شروع شده و با رسیدن شب به پایان میرسد. . جمله «کَما کُتِبَ عَلَی الَّذینَ مِن قَبْلِکُمْ» دلیل آن است که روزه در امّتهای گذشته نیز بوده است. در المیزان فرموده: این جمله فقط در مقام تنظیر است بر کیفیّت صوم امم گذشته و بر اینکه بر همه آنها روزه واجب بوده دلالت ندارد. قرآن معین نکرده مراد از این امم کدام اند. تورات و انجیل فعلی از وجوب صوم خالی اند و فقط آن را مدح میکنند. مع الوصف یهود و نصاری روزهای معیّنی از سال را به اشکال مختلف روزه میگیرند مثل روزه از گوشت، روزه از شیر، روزه از اکل و شرب، و در قرآن حکایت روزه زکریا از سخن گفتن هکذا روزه مریم از سخن گفتن شده است. بلکه روزه عبادتی است از غیر ارباب ادیان نیز نقل شده چنانکه از مصر قدیم و رومانیها منقول است بت پرستان هند تا به امروز روزه میگیرند. (تمام شد). باید دانست درباره صوم زکریا ازط سخن گفتن در قرآن مطلبی نیست بلکه خداوند سه روز قدرت سخن گفتن رااز وی سلب کرده چنانکه در آیه 41 سوره آل عمران و 10 سوره مریم مذکور است و آن علامت استجابت دعای زکریا در خصوص فرزند خواستن بود بر خلاف جریان مریم که صریحاً فرموده: . * از روزه صمت که راجع به مریم در آیه فوق نقل شده به دست میآید که چنین روزهای در بنی اسرائیل بوده است و آن کلام عقلی است که شخص چند روز مثلاً دم از سخن فرو بندد و در مقابل فکر بکند. سکوت توأم با فکر معانی بسیاری به انسان میفهماند چنانکه بیتوته حضرت رسول صلی اللّه علیه و آله و سلم در غار حراء ظاهراً شبیه آن بوده است: سکوت توأم با تفکّر. در المیزان از آیه شریفه استظهار شده که چنین صومی در بنی اسرائیل مستحب بوده. در مجمع از جبائی نقل شده که خدا مریم را به چنان نذری امر کرد والا جایز نبود که بدون نذر بگوید نذر کردهام. در اسلام صوم صمت تشریع نشده بلکه حرام است رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم فرموده: «و لا صمت یوماً الی اللیل (الیآن قال) و صوم الصمت حرام» امام سجّاد علیه السلام فرمود: «صوم الصمت حرام» امام صادق علیه السلام فرموده: «و لا صمت یوماً الی اللیل» رجوع شود به وسائل کتاب صوم. فقهاء فرمودهاند: حرام است انسان در نیّت روزه خویش سکوت را قید بکند ولی اگر بدون تکلّم روزه بگیرد اشکال ندارد. از روایات گذشته روشن میشود که روزه صمت یعنی فقط از تکلم امساک کند البته با نیّت، حرام است. اما در اسلام کم سخن گفتن و بیشتر باشد فتوی داده است. در اسلام غیر از روزه ماه رمضان روزههای واجب و مستحب بسیار است از قبیل روزه کفّارات و روزه ایام متبرکه ککه در کتب فقه مشروحاً ذکر شده است. روایات در ترغیب به روزه و ذکر ثواب آن بسیار است طالبان تفصیل به محلّهای مربوطه رجوع کنند. و روزه رمضان از ضروریات اسلام و منکر آن خارج از دین است.