معنی کلمه الدیوان در دانشنامه عمومی
الدیوان
معنی کلمه الدیوان در دانشنامه اسلامی
کتاب با سه مقدمه از شیخ محمدرضا شبیبی، مصطفی جواد و محقق آغاز و مطالب که دربردارنده حدودا بیست هزار بیت می باشد، در دو جلد، تنظیم شده است.
محقق دیوان، ترتیب اصل کتاب را که ظاهراً بر مبنای تاریخ بوده است، به ترتیب حروف هجاء قوافی تغییر داده و نیز اشعار دیگری را که به طریقی صحیح، نسبت آن ها به سید مرتضی ثابت شده است، مانند اشعار کتاب های «الشهاب فی الشیب و الشباب» و «طیف الخیال» خود سید مرتضی و آنچه در «مناقب» ابن شهرآشوب و «کشکول» شیخ بهائی و «أنوار الربیع» و مانند اینها به سید مرتضی نسبت داده می شود را در کتاب درج کرده است ....
در مقدمه شیخ محمدرضا شبیبی، به سیرت شریف مرتضی پرداخته شده و در این میان از اشعار خود او بهره فراوان برده شده است ....مقدمه دوم درباره مرتضی و دیوان و مدفن و خانه اوست ....محقق در مقدمه سوم پس از ترجمه مبسوط سید مرتضی، نسخه هایی از دیوان را که بر آن ها اعتماد کرده است، معرفی و خصوصیات کار خود را تشریح کرده است ....
شعر سید مرتضی آینه تمام نمای روزگارش است؛ زیرا به اندازه کافی ثروتمند بود و نیازی به سرودن اشعار متکسبانه و تملق گویی نداشت. وی شاعری توانا و زبان آور بود، ولی در شعر به شهرت و آوازه برادرش سید رضی نرسید و شاید تلاش حاسدان و دشمنانش یکی از علل آن باشد ....
جملاتی از کاربرد کلمه الدیوان
دیوان‌ها در عهد بوییان بدون برنامه‌ریزی عمل می‌کردند و تغییر سریع و مکرر کارکنان از جمله خصوصیات آنها بود. رئیس دیوان‌های حکومتی صاحب الدیوان نام داشت که بیشتر به عنوان نایب وزیر شناخته می‌شد.
خانه حسام الدیوان مربوط به دوره قاجار است و در شهر سه قلعه، خیابان امام خمینی، کوچه وحدت واقع شده و این اثر در تاریخ ۳ خرداد ۱۳۸۶ با شمارهٔ ثبت ۱۹۱۶۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.