التغابن

معنی کلمه التغابن در دانشنامه اسلامی

[ویکی الکتاب] معنی تَغَابُنِ: پشیمانی و احساس خسارت (از معامله)(اصل آن ازغبن به معنای این است که وقتی با کسی معامله میکنی از راهی که او متوجه نشود کلاه سر او بگذاری ، اگر میخری پول کمتری بدهی ، و اگر میفروشی پول بیشتری بگیری ومنظور از یوم التغابن که در قرآن آمده روز قیامت است ...
ریشه کلمه:
غبن (۱ بار)
«تغابن» از باب «تفاعل» است، و معمولاً در مورد کارهایی گفته می شود که دو جانبه باشد; مانند، تعارض و تزاحم و... این معنا در مورد قیامت ممکن است به این ترتیب باشد که تعارض گروه مؤمنان و کافران، نتیجه اش در قیامت ظاهر شود و در حقیقت روز قیامت، روز ظهور تغابن است. از بعضی از کلمات اهل لغت نیز استفاده می شود که باب «تفاعل» همیشه به این معنا نیست و در اینجا به معنای ظهور غبن است (مفردات راغب، مادّه غبن).
«غابن» به معنای برنده است.
«مغبون» از مادّه «غَبْن» به معنای بازنده است.
. غبن به معنی گول زدن در معامله است خواه در خرید باشد یا در فروش و آن اینکه به قیمت کم بخرد یا به قیمت گران بفروشد در اقرب الموارد گوید: «غَبَنَ فُلاناً فِی‏الْبَیْعِ وَالشِّراءِ: خَدَعَهُ وَ غَلَبَهُ» کلام قاموس نیز نظیر آن است. «تغابن» از تفاعل است به معنی مغبون کردن یکدیگر. اگر تغابن در آیه بین الاثنین باشد معنی آن چنین است: روزی شما را جمع می‏کند برای روز جمع (روز آخرت) آن روز، روز مغبون کردن همدیگر است ولی این مغبون کردن چگونه است؟ در المیزان پس از ردّ دو وجه در کیفیّت تغابن فرموده: اینجا صورت سومی است و آن اینکه تغابن میان گمراه کنندگان و گمراه شدگان اعتبار شود که متبوعان تابعان را گول می‏زنند و به اخذ دنیا و ترک آخرت وادارشان می‏کنند و تابعان متبوعان را مغبون می‏کنند که آنها را در استکبارشان یاری می‏کنند پس هر گروه دیگری را مغبون می‏کند و از دیگری مغبون می‏شود. و وجه چهارمی است که در آن زمینه روایت وارد شده و آن اینکه: برای هر بنده در بهشت منزلی است که اگر اطاعت خدا می‏کرد به آن داخل می‏شد و برای هر بنده در آتش منزلی است که اگر خدا را معصیت می‏کرد به آن داخل می‏شد. روز قیامت منازل اهل آتش که در بهشت است به اهل بهشت داده می‏شود و بالعکس. پس اهل بهشت اهل آتش را مغبون می‏کنند. و از تفسیر برهان نقل کرده که امام صادق «علیه‏السلام» فرمود: قیامت یوم‏التلاق است که اهل آسمان اهل زمین را ملاقات می‏کنند. یوم‏التناد است که اهل آتش اهل بهشت را ندا کنند که: «اَفیضُوا عَلَیْنا مِنَ‏الْماءِ اِوْمِّمارَزَقَکُمُ اللَّهُ» و یوم التغابن است اهل بهشت اهل آتش رامغبون کنند، یوم الحسرة است یعنی روزی که مرگ راآورده و ذبح می‏کنند. ناگفته نماند: باب تفاعل چنانکه اهل لغت تصریح کرده‏اند به معنی مجرد نیز آید مثل «تعالی اللَّه و تسامی و تبارک» می‏شود گفت: که تغابن در آیه از برای مفعول و به معنی مجرداست که مغبون شدن باشد و چون عمر انسان سرمایه اوست و می‏تواند با آن از دنیا استفاده کند و آخرت به دست آورد ولی کفّار در آخرت خواهند دید که از این سرمایه جز لذّات زودگذر دنیا چیزی به دست نیاورده و واقعاً مغبون شده‏اند و در دنیا به حکم «زَیَّنَ لَهُمُ الشَّیْطانُ اَعْمالَهُمْ» به غبن خویش متوجه نیستند ولی در آخرت متوجّه خواهند شد، می‏شود این مطلب را از . استفاده کرد واللَّه العالم. این لفظ فقط یکبار در قرآن یافته است.

جملاتی از کاربرد کلمه التغابن

(اليوم التغابن ) چه روزى است ؟ و چه كسانى معنبون مى شوند؟
و از بـعـضـى از مفسرين وقتى سوال شده كه (يوم التغابن ) به چه معنا است ؟ گفتهانـد: بـه مـعـنـا اسـت كـه در آن روز تمام اشياء بر خلاف معيارها و مقاديردنيايى ظهور مىكنند.
(چند روايت درباره نام هاى روز قيامت و (يوم التغابن ) بودن آن و...)
(اليوم التغابن ) چه روزى است ؟ و چه كسانى معنبون مى شوند؟
در سـوره تـغـابن آيه 9 نيز مى خوانيم : يوم يجمعكم ليوم الجمع ذلك يوم التغابن : درآن روز كـه روز جـمـع و اجـتماع است همه شما را گرد آورى مى كند و آن روزى است كه همهاحساس غبن مى كنند!.
آنـگاه مى گويد: منظور از (يوم التغابن ) كه در قرآن آمده روز قيامت است ، چون در آنروز بـراى هـمـه مـردم كشف مى شود كه در معامله اى كه آيات زير بدان اشاره نموده مغبونشـده اند، و اينكه آن آيات : (و من الناس من يشرى نفسه ابتغاء مرضات اللّه - بعضىاز مردمند كه جان خود را در برابر خو شنوديهاى خدا مى فروشند)، (ان اللّه اشترى منالمؤ منين انفسهم ... - خدا از مؤ منين جانهايشان را خريدارى كرده ... و الذين يشترون بعهداللّه و ايـمـانـهم ثمنا قليلا - آن هايى كه با عهد خدا و سوگندهاشان بهاى اندكى بهدست مى آورند).