الانفاق

یبالغ فی الانفاق والعدل و التقی مبالغة السعدی فی نکت الشعر

و چون معناى آيه اين است ، مقتضاى ظاهر اين بود كه بفرمايد: (مايرسل اللّه للناس ...) همچنان كه در جمله دوم فرمود: (فلامرسل ) و ليكن اينطور نفرمود، و به جاى (يرسل ) (يفتح ) آورد، تا اشاره كندبه اينكه رحمت خدا خزينه ها دارد، همچنان كه در مواردى ديگر اين معنا را صريحا بيانكرده ، و از آن جمله فرموده : (ام عندهم خزائن رحمة ربك العزيز الوهّاب )، و نيزفرموده : (قل لو انتم تملكون خزائن رحمة ربى اذا لامسكتم خشية الانفاق ).

شايد مراد از خزينه هاى خدا، همان چيزى باشد كه آيه شريفه(قل لو انتم تملكون خزائن رحمة ربى اذا لامسكتم خشية الانفاق ) در مقام بيان آن است . ومراد از خزينه هاى رحمتى هم كه در اين آيه است ، همان حقيقتى است كه در آيه (ما يفتحالله للناس من رحمة فلا ممسك لها) از آثار آن خبر مى دهد. و خلاصه مراد از خزينه و ياخزائن رحمت ، همانا منبع فيض الهى است كه هستى و آثار آنرا به هر چيزى افاضه مىكند، و اما اينكه نحوه افاضه چگونه است ، از آيه (انما امره اذا اراد شيئا انيقول له كن فيكون ) استفاده مى شود كه مصدر اين اثر، همانا كلمه (كن ) است كه ازمقام عظمت و كبريائى خدا صادر مى گردد، و در آيه (و ان من شى ء الا عندنا خزائنه و ماننزله الا بقدر معلوم ) هم از همان كلمه به عبارت ديگرى تعبير فرموده است .

و مراد از ملك ، سلطنت بر امور مادى و معنوى هر دو است ، در نتيجهشامل ملك نبوت و ولايت و هدايت ، و نيز شامل مالكيت رقاب و ثروت مى شود، چون ظاهر ازسياق جمله هاى سابق و لاحق همين است ، آيه سابق اشاره مى كرد به ادعاىاهل كتاب به اين كه ما مالك قضا و حكم راندن عليه مؤ منين هستيم ، و چنين حقى داريم ، ومعلوم است كه حكم راندن و قضاوت كردن هم سنخ بافضايل معن وى است ، و ذيل آيه مورد بحث مى فرمايد: (فاذن لا يوتون النّاس نقيرا)،و اين دلالت مى كند بر مالكيت نسبت به ماديات و ياحداقل شامل آن نيز مى شود، پس مراد از اين كه فرمود: (ام لهم نصيب من الملك ) اعم ازملك ماديات و معنويات است . و در نتيجه معناى آيه نظير اين مى شود كه بگوييم . (آيا ايناهل كتاب نصيبى از ملك دارند؟ آن ملكى كه خداى تعالى پيامبرش را به صورت نبوت وولايت و هدايت و امثال آن انعام فرموده ؟ و اگر چنين ملكى مى داشتند، حتىاقل قليلى و پشيزى به مردم نمى دادند، از بس كهبخيل و بد سريره و بد باطنند)، پس مضمون آيه شريفه ، قريب به مضمون آيه زيراست ، مى فرمايد: (قل لو انتم تملكون خزائن رحمه ربى اذا لامسكتم خشيه الانفاق ).

قل لو انتم تملكون خزائن رحمة ربّى اذا لا مسكتم خشية الانفاق و كان الانسان قتورا

یعنی: و فضّلوا بما ساقوا الیهنّ من المهر و الانفاق علیهنّ.