الاعتصام

معنی کلمه الاعتصام در دانشنامه اسلامی

[ویکی نور] «الاعتصام»، تالیف ابراهیم بن محمد بن احمد مؤیدی، به زبان عربی، که درباره ضرورت تمسّک و اعتصام به کتاب و سنّت و پرهیز از بدعت نوشته شده است. مولف در مقدمه کتاب به بیان معنای حدیثی که درباره غربت اسلام از پیامبر اکرم(ص) روایت شده می پردازد. پس از آن ضمن ابوابی چند به بیان معنای بدعت و لزوم پرهیز از آن پرداخته است.
کتاب دارای ده باب است که هر باب خود مشتمل بر فصول و مسائلی چند است.
باب اول، به تعریف بدعت و بیان معنای آن اختصاص یافته است.
باب دوم، به بیان روایاتی چند در مذمت بدعت نهادن در دین و عاقبت سوء بدعت گذاران اختصاص یافته است.
باب سوم، به عام بودن روایاتی که درباره مذمت بدعت گذاری وارد شده، اشاره دارد و بیان می دارد که بر اساس این روایات هر گونه بدعت نهادن در دین مذموم و نکوهیده است و این دسته از روایات اختصاص به مورد خاصی ندارد. در این باب همچنین به برخی شبهات بدعت گذاران که در توجیه عمل خویش بدان ها استناد جسته اند و نیز پاسخ آنها پرداخته می شود.

جملاتی از کاربرد کلمه الاعتصام

اعتصام در منازل اهل بدایت است، و استسلام در مقامات اهل نهایت. اولیاء را اعتصام فرمودند، چنان که گفت: وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِیعاً. انبیاء را استسلام فرمودند، چنان که گفت: أَسْلِمْ قالَ أَسْلَمْتُ لِرَبِّ الْعالَمِینَ ازین جاست که اهل تحقیق گفتند: الاعتصام للمحجوبین، فاما اهل الحقائق فهم فی القبضة. و صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ درین آیت همانست که مؤمنین بدعا خواستند که: اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقِیمَ. و مصطفی (ص) را فرمان آمد که: بندگان را بران خوان، و ذلک فی قوله: ادْعُ إِلی‌ سَبِیلِ رَبِّکَ بِالْحِکْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ و مصطفی (ص) بحکم فرمان، خلق خدای را بران خواند، و ذلک فی قوله: وَ أَنَّ هذا صِراطِی مُسْتَقِیماً فَاتَّبِعُوهُ‌
همچنين از آن حضرت نقل شده است كه فرمود: ((هم عيش العلم و موتالجهل يخبركم حلمهم عن علمهم و ظاهرهم عن باطنهم و صمتهم عن حكم منطقهم لايخالفون الحقّو لا يختلفون فيه و هم دعائم الاسلام و ولائج الاعتصام بهم عاد الحق الى نصابه و انزاحالباطل عن مقامه و انقطع لسانه عن منبته ، عقلوا الدينعقل و عاية و رعاية لا عقل سماع و رواية فان رواة العلم كثير و رعاتهقليل )).(278)