معنی کلمه ال عقیل در دانشنامه اسلامی
جمعی از فرزندان عقیل، چه فرزندان خود او یا نوه هایش از شهدای کربلا و حماسه آفرینان نهضت حسینی بودند که جان خویش را فدای امام کردند. پیش تر نیز مسلم بن عقیل، فدای دین خدا و راه امام حسین علیه السلام شده بود.
دو تن از پسران مسلم از شهدای کربلا بودند. این حماسه آفرینان از نسل ابوطالب که عموزاده خویش، سیدالشهدا علیه السلام را یاری کردند عبارتند از: عبدالله بن مسلم، محمد بن مسلم، جعفر بن عقیل، عبدالرحمان بن عقیل، محمد بن عقیل، عبدالله الاکبر، محمد بن ابی سعید بن عقیل، علی بن عقیل و عبدالله بن عقیل.
این نه نفر که برخی از آنها فقیه و عالمانی بزرگ بودند، هر کدام پس از نبردی شورانگیز به شهادت رسیدند. شاعری شهدای کربلا از نسل علی بن ابی طالب را هفت شهید و از نسل عقیل، نه شهید دانسته و چنین سروده است: عین جودی بعبرة و عویل و اندبی ان ندبت آل الرسول سبعة کلهم لصلب علی قد اصیبوا و تسعة لعقیل.
روز عاشورا نیز که فرزندان عقیل به میدان می ر فتند، امام دعایشان می کرد و کشندگان آنان را لعن کرده و آل عقیل را به مقاومت دعوت می کرد و به بهشت مژده می داد: «اللهم اقتل قاتل آل عقیل... صبرا آل عقیل ان موعدکم الجنة » و به خاطر این فداکاری ها بود که پس از عاشورا، امام زین العابدین علیه السلام به خانواده آنان بیشتر عاطفه و لطف نشان می داد و آنان را بر بقیه برتری می داد، وقتی از او در این باره می پرسیدند، می فرمود: من رفتار و عملکردشان را روز عاشورا با ابا عبدالله علیه السلام به یاد می آورم و دلم به حالشان رقت و عطوفت می یابد.
از این رو، امام سجاد علیه السلام با اموالی که مختار پس از خروج، به آن حضرت داد، خانه هایی برای آل عقیل ساخت که حکومت اموی آنها را خراب کرده بود.
جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، نشر معروف