اصحاب ائمه

وی پس از ذکر موارد قوت و ایرادات یا نواقص کتابهای رجالی و حدیثی نوشته شده در اسلام، می نویسد: «خواستم که همه اینها را به صورت کتابی جامع در آورم که جامع اسماء راویان باشد (چه اسامی که در روایات آمده و چه اسامی که در کتابهای پیشین از اصحاب آمده است)، و جامع اخبار روایت شده از ائمه طاهرین در مدح راویان یا در ذم آنها یاشد، و کتابی که طبقات راویان از اصحاب پیامبر و اصحاب ائمه طاهرین را داشته باشد. پس چون دیدم کتاب الفهرست نجاشی رجال نجاشی جامع ترین و متقن ترین کتاب در موضوع خودش می باشد، شرح و تحقیق کامل خودم را بر محور این کتاب قرار دادم».

روایات در منابع شیعی، به صرف ضعف سندی کنار گذاشته نخواهند شد؛ در این صورت، با بررسی قرائن صدوری، صحت یا اعتماد به روایت مورد بررسی قرار خواهد گرفت. بر اساس این باور، روایتی که دارای یکی از قرائن صدوری باشد، مورد اعتماد قرار می‌گیرد. قرائن صدوری عبارتند از: «وجود در اصول اربعماة، ذکر روایت در یک اصل به چند سند یا در چند اصل به یک سند، وجود روایت در کتبی که به امامان شیعه عرضه شده‌است، وجود در کتاب‌های مشهور اصحاب ائمه شیعه، نقل روایت بوسیله اصحاب اجماع و استناد فقها به آن روایت.» روایت ریان بن شبیب، به جهت نقل شدن در کتب اصحاب مشهور امامان شیعه، دارای یکی از قرائن صدوری است.[یادداشت ۶]

تنقیح المقال فی احوال الرجال یا تنقیح المقال فی علم الرجال کتابی است فراگیر و فربه در دانش رجال، به زبان عربی. این اثر، شاید وسیع‌ترین کتاب رجالی شیعه امامیه و مفصل‌ترین اثر در علم رجال باشد. نویسنده آن عبدالله مامقانی عالم و فقیه شیعه نیمه نخست سده چهاردهم است. در این کتاب، مولف شرح احوال اصحاب ائمه و تابعین و صحابه پیغمبر و دیگر راویان را تا سده چهارم هجری و بعضی از علمای حدیث و مولفان بنام در دانش رجال را آورده است. به تعبیر خود مولف، اهل تحقیق با دسترسی به این کتاب، از مراجعه به کتاب‌های پیشین، بی‌نیاز هستند.