اشپر
معنی کلمه اشپر در فرهنگ فارسی
جملاتی از کاربرد کلمه اشپر
در شمال ایران با نام‌های مازومیری، موزی، سیاه‌مازو، اشپر و پالوت نیز شناخته می‌شود.
در نوامبر سال ۱۹۳۸ در خلال پروژه صدارت عظمی، پوگروم شب کریستالی به وقوع پیوست. در این رخداد نازی‌ها با حمله به خانه‌ها و محل کار یهودیان اقدام به آتش زدن این مکان‌ها و شکستن شیشه‌های آنها کردند و در جریان این وقایع ۳۰۰۰۰ یهودی در آلمان و اتریش دستگیر و به اردوگاه‌های کار اجباری تبعید شدند. اشپر در نسخه اول درون رایش سوم، هیچ اشاره‌ای به آن نکرد و تنها پس از توصیه ناشر بود که اضافه کرد خرابه‌های کنیسه مرکزی برلین را از خودرویش دیده است.
از آثار معماری شخصی اشپر به غیر از نقشه‌ها و عکس‌ها جز اندکی بر جای نمانده است، هیچ‌یک از ساختمان‌های طراحی شده توسط اشپر در دوره ناسیونال سوسیالیستی در برلین باقی نمانده‌اند؛ دو ردیف چراغ در اشتراسه دس ۱۷. یونی توسط اشپر، هنوز پابرجاست. تریبون تسپلینفلد در نورنبرگ، گرچه بخش‌هایی از آن تخریب شده، قابل ملاحظه است. در لندن اثر اشپر را می‌توان در ورودی سفارت آلمان در پادشاهی متحد که در کارلتون هاوس تریس ۷–۹ واقع شده، و او طراحی‌اش کرد مشاهده کرد. این ساختمان از ۱۹۶۷، محل جامعه سلطنتی بوده است.
در ۱۹۳۳، هیتلر یک خانه کوچک برای تعطیلات در کوه‌های اوبرزالستبرگ خریداری کرد. عملیات نوسازی آن در ۱۹۳۴ آغاز و در ۱۹۳۶ تمام شد و بناهای جدیدی به ساختمان اصلی اضافه شد. تمام محوطه را حصارکشی کردند و دیگر خانه‌های آنجا نیز توسط حزب ناسیونال سوسیالیست خریداری و بعد تخریب شد. نتیجتاً، ارتباط براون و دیگر اطرافیان هیتلر در زمان اقامت در آنجا، با جهان خارج به کل قطع می‌شد. اشپر، گورینگ و بورمان نیز در آن نزدیکی برای خود خانه‌هایی ساختند.
بحث در خصوص اطلاع اشپر یا مشارکت او در هولوکاست، او را نماد کسانی کرده که در حکومت ناسیونال سوسیالیستی نقش داشتند ولی در قساوت‌های حکومت نقش نداشتند (یا ادعا می‌کردند که نداشتند). آن طور که هاینریش برلوئر کارگردان بیان داشته: «اشپر بازاری برای مردمی درست کرد که می‌گفتند باور کنید، من چیزی دربارهٔ هولوکاست نمی‌دانستم. به دوستِ پیشوا بنگرید، او نیز چیزی دربارهٔ آن نمی‌دانسته است».
اشپر به عنوان بازرس کل ساختمانی، مسئول اداره مرکزی اسکان مجدد بود. اداره از ۱۹۳۹ از قوانین نورنبرگ برای بیرون کردن مستأجران یهودی از املاک مالکان غیریهودی به منظور اسکان دادن مستأجران غیریهودی آواره شده به دلیل بازسازی یا بمباران استفاده کرد. نهایتاً با این اقدامات ۷۵٬۰۰۰ یهودی آواره شدند. اشپر از این فعالیت‌ها آگاه بود، و از پیشرفت کارشان سؤال می‌کرد. حداقل یک یادداشت اصلی از اشپر در حال انجام چنین پرسش‌هایی و تاریخ‌نگاری فعالیت‌های اداره، که ولترس نگهداریشان می‌کرده هنوز وجود دارد.
رودلف ولترس (۳ اوت ۱۹۰۳-۷ ژانویه، ۱۹۸۳) معمار و مسئول دولتی آلمانی بود که به خاطر نزدیکی درازمدتش با دوست معمار و مسئول رایش سوم، آلبرت اشپر مشهور است. او که دوست و زیردست اشپر بود در دوره زندانی بودن او کاغذهایی را که زندان اشپانداو از اشپر قاچاق می‌شد را برایش نگه می‌داشت و در ۱۹۶۶ منتشرشان کرد. پس از رهایی اشپر، دوستیشان پایان یافت زیرا ولترس شدیداً به اشپر به خاطر سرزنش کردن هیتلر و دیگر ناسیونال سوسیالیستها به دلیل هولوکاست در جنگ جهانی دوم اعتراض کرد و آنها در دهه قبل از فوت اشپر همدیگر را ندیدند.
میراث دیگر آربایتسشتاب ویدراوفباو تسرشتورتر شتته (گروه کاری شهرهای تخریب شده) بود که در ۱۹۴۳ توسط اشپر برای بازسازی شهرهای بمباران شده آلمان تشکیل شد تا آنها را برای زندگی در عصر اتومبیل زیستنی‌تر کند. این گروه به ریاست ولترس، شکست احتمالی در آینده را هم در محاسباتشان وارد کردند. پس از پایان جنگ توصیه‌های آربایتسشتاب بنیانی برای برنامه‌های توسعه بسیاری از شهرها شد و اعضای آن در هنگام بازسازی بسیار مشهور شدند.
درون رایش سوم کتاب خاطراتی از آلبرت اشپر وزیر تسلیحات آلمان از ۱۹۴۲ تا ۱۹۴۵ است. این کتاب از مشروحترین توصیفات رهبری داخلی رایش آلمان است ولی به دلیل فقدان تشریح جرایم آن توسط اشپر و سوالاتی در خصوص درجه آگاهی و درگیری او با آنها مورد مجادله است.
دویْچِس اِشْتادیون(به معنای:وَرزِشْگاه آلمان ) ورزشگاهی یادبودی بود که آلبرت اشپر برای محل رژه‌های حزب ناسیونال سوسیالیست کارگران آلمان در شهر نورنبرگ طراحی کرده بود، قرار بود تا ۱۹۴۳ بازگشاهی شود ولی به دلیل آغاز جنگ جهانی دوم هرگز به پایان نرسید و رها شد تا پس از جنگ ادامه ساخت آن پیگیری گردد که با شکست آلمان برای همیشه متوقف شد.