اشم وهو

متون مقدس و دشوار اوستایی کهن، نسبت به متونی که همراه ایرانیان معاصر تکامل یافته بودند، طبیعتاً نیاز به تشریح بیش‌تری داشتند؛ سه تفسیر دربارهٔ چنین متن‌هایی در یسنا ۱۹ و ۲۰ و ۲۱ موجود است که به‌ترتیب شامل تفسیر اوستایی دربارهٔ یَتا آهو وَئیریو، اشم وهو و ینگهه هاتام است. گفته‌شده که آن‌ها بخشی از بغ‌نسک بوده‌اند که شامل گزارش‌های مشابه دربارهٔ متون گاهانی است. برجسته‌ترین ویژگی این نوع تفسیر این است که به وسیلهٔ تطابق متن با اصول اساسی، مفهوم عمیق‌تری از متن اصلی را توضیح می‌دهد؛ مانند متونی که دربارهٔ خلقت و جنبه‌های نظم اجتماعی مورد تأیید آیین زرتشتی است. گاهی معنای ادبی متن مورد نظر روشن است و دانش جامعی از گات‌ها و دیگر متون اوستایی کهن به‌کار گرفته‌است.

گرشویچ با بررسی دست‌نوشته‌ای سغدی که در کتابخانهٔ بریتانیا نگهداری می‌شود به این نتیجه رسید که دو سطر نخستین آن برگردان دعای اوستایی اشم وهو به زبان سغدی باستان است و بنابراین شواهدی از سغدی باستان ارائه کرد.

این زبان زیرشاخۀ زبان ایرانی باستان است. آثاری از آن برجای مانده است. ایلیا گرشویچ با بررسی دست‌نوشته‌ای سغدی که در کتابخانۀ بریتانیا نگهداری می‌شود به این نتیجه رسید که دو سطر نخستین آن برگردان دعای اوستایی اشم وهو به زبان سغدی باستان است و بنابرین شواهدی از سغدی باستان ارائه کرد.