اردهان
معنی کلمه اردهان در دانشنامه عمومی
اردهان به همراه آرتوین دروازه اتصالی و ورود ترکیه به قفقاز محسوب می شود
معنی کلمه اردهان در دانشنامه آزاد فارسی
قلعه اَردَهان
شهری واقع در ایالت قارص، در منتهی الیه شمال شرقی ترکیۀ کنونی. اردهان بر دو کرانۀ رود کورا بنا شده و ناحیه ای کوهستانی با هوای سرد و موقعیتی استراتژیک است. نام کهن آن را آرتان گفته اند و آثاری از قدمت شهر یافت شده است. اقتصاد آن بر پایۀ دامداری، بهره برداری از جنگل، و صدور لبنیات است. مسلمانان در ۲۱ق این ناحیه را گشودند. در ۴۴۵ق نخستین قبایل ترک آن جا را تصرف کردند. سپس به اشغال سلجوقیان درآمد. سلطان سلیم اول، اردهان را ضمیمۀ قلمرو عثمانی کرد. پس از چندین بار دست به دست شدن بین روس و عثمانی، به موجب پیمان سان ستفانو (۱۸۷۸) به روس ها واگذار شد. در ۱۹۱۹ به اشغال گرجیان درآمد و سرانجام با امضای قراردادی بین جمهوری ترکیه و دولت شوروی (۱۹۲۱) به ترکیه بازپس داده شد. قلعۀ استوار اردهان، با ۷۴۵ متر بارو و ۱۴ برج، از آثار دورۀ سلطان سلیم اول و بازسازی شده در عهد سلیمان قانونی است، و پل معلق شهر بر روی رودخانۀ کورا، از بناهای مهم اردهان است.
جملاتی از کاربرد کلمه اردهان
آتش در ۱۹ فوریه ۱۹۸۷ در استانبول به دنیا آمد. مادرش اهل ملطیه و پدرش اهل اردهان است. او فارغ التحصیل رشته تئاتر از دانشگاه هنرهای زیبای معمار سنان است. او اولین حضور سینمایی خود را با فیلم معجزه ناتمام انجام داد.
مردم منطقه از دیرباز گرجیتبار بودند و پادشاهیهای گرجی در میان تصرفات دیگران در دورههایی بر اردهان حکومت کردند.
آنگاه که زمامداران دولت قسطنطنیه (داماد فرید پاشا و سپس مارشال عزت پاشا) آمادگی خود را برای قبول واگذاری مناطق باسن و وان به دولت جمهوری ارمنستان اعلام کرده بودند، ولی دولت ناسیونالیستی آنکارا نه تنها از قبول هر گونه واگذاری ارضی استنکاف ورزیدند بلکه مدعی اشغال مجدد قارص و اردهان نیز شدند.
مناطق و شهرهای همچون قارص، باتومی، آخالتسیخه، آهیل کلک، آرتوین، اردهان، آجارستان، پسف، دیوانه، گوله، اولتو، قره قورت، ساریقامیش، کرپینر، کگیزمن، کولپ، استان ایگدیر، سردار آباد، دسامبر، آرالیک، نخجوان، جلفا و اردوباد در قلمرو حکومت قفقاز جنوب غربی قرار داشتهاند.
پایکوبیها یا رقصهای محلی ترکیه مجموعه رقصهای محلی ترکیه هستند. ترکیه که در میان سه دریا است و در مسیرهای مهم تجاری قرار دارد، فرهنگی پیچیده و دارد که در پایکوبیهای گوناگون آن نمود دارد. شکل غالب رقص ترکی انواع پایکوبیهای خطی است. انواع گوناگونی از پایکوبیهای محلی در ترکیه اجرا میشود که شکلهای گوناگون دارد و به ساختار فرهنگی هر منطقه مربوط است. پایکوبی ''بار'' در استان ارزروم، هالای در شرق و جنوب شرقی ، ''هورا'' در تراکیه ، ''هورون'' در دریای سیاه، رقص قاشق در قونیه و اطراف آن و لزگ در کارس و اردهان از نمونههای شناخته شده این پایکوبیها است.
زبان ترکان مسختی گویش ناحیه آناتولی شرقی از لهجههای ترکی استانبولی هست که در نواحی از قبیل استان قارص، اردهان و آرتوین تکلم میشود. ولی به تبع زندگی در سایر نواحی، وامواژههایی را از زبانهای ترکی آذربایجانی، گرجی، روسی، قزاقی، قرقیزی، ازبکی گرفتهاند.
در زمان حکومت غزنویان و به ویژه سلطنت سلطان مسعود، خراسان و قومس و ری مورد تاخت و تاز طغرل بیک سلجوقی و ترکان غز قرار گرفت و عدهای از اهالی سمنان، دامغان، خوار و برخی دههای ری جان خود را از دست دادند. بعد از انقراض سلسله غزنویان، تمامی ولایات باختری ایران به تصرف سلجوقیان درآمد و شماری از قلعههای اردهان و گردکوه در قومس و گرمسار تسخیر شد. به این ترتیب ناحیهای که خوار نیز جزو آن بود تا آخر سلطنت سلطان سنجر عملاً جزو متصرفات سلجوقیان محسوب میشد.
آنگاه که زمامداران دولت قسطنطنیه (داماد فرید پاشا و سپس مارشال عزت پاشا) آمادگی خود را برای قبول واگذاری مناطق باسن (روستای ارمنستان) و وان به دولت اولین جمهوری ارمنستان اعلام کرده بودند، ولی دولت ناسیونالیستی آنکارا نه تنها از قبول هر گونه واگذاری ارضی استنکاف ورزیدند بلکه مدعی اشغال مجدد قارص و اردهان نیز شدند.
در ۳ مارس ۱۹۱۸ عهدنامه برست-لیتوفسک باعث رهایی روسیه از درگیریهای جنگ جهانی اول شد. عثمانی شهرهای باتومی کارس و اردهان را تصاحب کرد. در ۱۴ مارس کنفرانس مصالحه ترابوزان بین عثمانی و سجم برگزار گردید. در ۵ آوریل نماینده قفقاز"اکاکی چخنکلی" پیمان برست لیتوسک را بعنوان اساس برای مذاکرات بیشتر پذیرفت و از حکومت قفقاز خواست که این موقعیت را بپذیرند. شرایط البته در تفلیس کاملاً متفاوت بود. یک جنگ بین جمهوری و دولت عثمانی تأیید شده بود بمدت کوتاهی پس از این عثمانی کارس و ارزروم را متصرف شد.
پیش از جنگ چالدران ، سلطان سلیم اول عثمانی توانست ممالیک را تصرف کند . مناطق کُرد نشین شمال آن از جمله البستان و مرعش را به امپراتوری عثمانی ضمیمه کند. ممالیک توسط موسی از بازماندگان سلسله ایوبی تاسیس شده بود. در نتیجه ی جنگ چالدران، عراق و آناتولی شرقی از ایران صفوی جدا شد که شامل نواحی کُرد نشین از جمله اردهان، ارزنجان، دیاربکر، اربیل و دیاله می شدند.