اردلانی

در این شهر، زبان کردی اردلانی به‌عنوان زبان گفتاری و زبان فارسی به‌عنوان زبان آموزش و مکاتبات رسمی، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

*در گویش اردلانی واژه بژی وجود ندارد این واژه اشکانی است.

...من طوماری دیدم و اکنون در نزد منست که به فرمان خاقان شهید، تبریز و نواحی آن را بازدید کرده و خراج نهاده به خاتم همان دبیر که میرزا احمد اردلانی بود، مختوم. سرشمار نیز بدین شهر کرده و خراج نهاده، آن‌گاه درین شهر چهار هزار و سی سر شمرده از بومیان و از آن عدد، دوهزار و سی نفر وضع کرده به‌نام سادات و علما و فقرا و اعیان و غربا و بر دوهزار نفس مال فرود آورده. مرا این درست است؛ زیرا آن دبیر با آن سطوت خاقان شهید نتوانستی چیزی پوشیده دارد.

زبان مردم این روستا کردی است و به لهجۀ اردلانی سخن می‌گویند، اگرچه مسافت این روستا به شهر کامیاران نسبت به شهر سنندج کوتاه‌تر است اما لهجه ساکنان آن به سنندج نزدیک تر است ( می‌توان گفت ترکیبی از هردو و یا یک زیرلهجۀ خاص و مجزا از آن دو).

اشتراکات زبانی میان کردی گویش اردلانی و پارسی باستان و پهلوی

جدول مقایسه اعداد گویش اردلانی با زبان پارسیگ ساسانی

مردم دیواندره به زبان کردی و با لهجه‌ اردلانی صحبت می‌کنند. البته گویش روستاهای دیواندره در چهارجهت جغرافیایی آن متفاوت است. مثلاً گویش مناطق غربی این شهرستان به سورانی مکری نزدیکتر است. گویش مناطق شمالی به گویش کرد تکابی و گویش مناطق جنوبی و شرقی به گویش اردلانی و لیلاخی نزدیکتر است. گویش ساکنان شهر دیواندره نیز مجموعی از لهجه های اشاره شده است.

مردم دهگلان کُرد زبان هستند و با زبان کُردی اردلانی گویش لیلاخی تکلم می‌کنند.

همچنین در لهجه سُورانی و مُوکریانی بر خلاف گویش اردلانی حروف برخی واژه‌ها از (ف) به (و) تغییر می‌کند.

مردم روانسر به زبان کردی گویش کردی مرکزی و لهجه اردلانی صحبت می‌کنند.