ادبیات نمایشی

ادبیات نمایشی

معنی کلمه ادبیات نمایشی در دانشنامه عمومی

ادبیات نمایشی گونه ای از ادبیات است که برای اجرا در صحنهٔ تئاتر یا مکان های دیگر تنظیم و نوشته شده باشد و نمایشنامه، کرسی شعر نامه و تعزیه نامه و امثال اینها را در بر می گیرد.
در ایران اشکال کهن نمایش ریشه در مذهب داشت. کهن ترین آنها مراسمی بود که در آنها مغ ها سرودهای اوستا را همراه با رقص های دسته جمعی می خواندند. در ایران باستان نمایش واره هایی به مناسبت پیروزی ها و سوگواری ها بر پا می شد از آن جمله کین سیاوش که برای سوگواری کشته شدن سیاوش هر سال در نواحی شمال شرقی ایران اجرا می شد و تا سدهٔ چهارم رایج بود، و نیز کین ایرج، مویه زال، آیین جمشید و گریستن مغان پس از این نمایش واره ها در دوره های مختلف اشکال گوناگون نمایش در ایران پدید آمد که از آن میان می توان به نمایش های کوسه برنشین پیش از اسلام و سپس پرده بازی و میرنوروزی، عمرکشان و انواع نمایش های سنتی مانند معرکه گیری، نقالی و روحوضی اشاره کرد که چون نمایش هایی عامیانه بودند چندان نیازی به متن و نمایشنامهٔ مشخص نداشتند. تنها گونهٔ نمایش های سنتی ایرانی که می توان نوشتاری برای آن جست تعزیه است. تعزیه که از زمان معزالدوله دیلمی به صورت دسته ها و مراسم سوگواری اجرا می شد تا اواخر دورهٔ صفویه به شکل نهایی و امروزی خود دست یافت.
نمایش به شکل امروزی آن با ترجمهٔ نمایشنامه های غربی به ایران راه یافت که در این میان سهم آثار ترجمه شدهٔ مولیر نمایشنامه نویس فرانسوی بیش از دیگران است. از اواسط دههٔ ۱۳۳۰ برپایی سالن های جدید نمایش و برگزاری جشنواره های تئاتر و توجه روشنفکران به ریشه های هنر بومی و ملی سبب رونق دوبارهٔ نمایشنامه نویسی شد. غلامحسین ساعدی ( با نام مستعار گوهرمراد ) ، بهرام بیضایی، اکبر رادی، خسرو حکیم رابط، اسماعیل خلج و عباس نعلبندیان از برجسته ترین نمایشنامه نویسان دهه پنجاه ایران به شمار می روند.

معنی کلمه ادبیات نمایشی در دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] نمایش یا درام به معنای نشان دادن، باز نمودن و مرادف اصطلاحات تماشا، تقلید و بازی است؛ در اصطلاح به هر اثری که برای اجرا در روی صحنه تئاتر توسط بازیگران نوشته شده باشد، نمایش نامه می گویند.مهد نمایش یا درام، یونان باستان بوده است. «دراما» در یونانی به معنای کار یا عملی است که واقع می شود؛ و در اصل هنری است که روی صحنه می آید.
ادبیات نمایشی یا دراماتیک بر اساس تقسیم بندی ارسطو یکی از انواع مهم ادبیات بوده و به دو نوع کمدی و تراژدی تقسیم می شود:
← تراژدی
به طور کلی درام در اکثر تمدن های قدیم وجود داشته و جزء مراسم مذهبی محسوب می شده است؛ زیرا در آن مراسم به تجلیل خدایان و مردگان و از کیفیت گناهان و امثال این موضوعات سخن می رفته است. سابقۀ درام در مصر به حدود چهار هزار سال قبل از تولد مسیح می رسد. در روم باستان درام بسیار رواج داشته و در اروپا قرون وسطی، کلیسا بر اثر علاقه مفرط مردم به تئاتر، درام مذهبی را به وجود آمد که در آن زندگی مسیح و قدسیان به صحنه می آمد. در اروپای عصر رنسانس، درام قدیم یونان و روم دوباره ظهور کرد.
پیدایش در ایران
در ایران پیش از اسلام نمایش نامه وجود داشته در جریان تاریخ ایران، نخستین بار در دورۀ پارت ها به صحنه سازی سورنای بزرگ (به کسر سین و واو) بر می خوریم که می توان آن را به عنوان اولین نمایش ضبط کرد. از دوره ساسانیان دربارۀ نمایش، متنی به نام «در کنار قصر پاد – واژ یک آواز جا دارد» باقی مانده؛ و «پتواژ گفتن» نامی است که ساسانیان به تئاتر خود داده بودند. در دورۀ ملاجقه «خیمه شب بازی» متداول بود.مقارن با تحولات زیاد دورۀ مشروطه در ایران، در جریان انتقاد از گذشته و رویکرد به پدیده های نو، تحولی در عرصه نمایش به وجود آمد. نمایش به عنوان یک نوع ادبی (ژانر) از همین موقع شکل گرفت. نخستین انگیزه های ایجاد نمایش جدید، با سفر برخی رجال و جوانان به اروپا و دیدار آنان از تماشاخانه غرب میسر شد.
نمایش نامه نویسی در ایران
...

جملاتی از کاربرد کلمه ادبیات نمایشی

وی موسس گروه تئاتر کوانتوم است که در سال 1380 تاسیس شد، گروه کوانتوم از برترین گروه های نمایشی تئاتر ایران در دو دهه اخیر محسوب می شود که تولیدات آن تمرکزی بر دراماتورژی، بازخوانی و اجرای متون کلاسیک ادبیات نمایشی به شیوه مدرن دارد.
پاشا جمالی (زاده ۳۱ خرداد ۱۳۷۰ در رشت)، بازیگر ایرانی است. او لیسانس خود را در رشته ادبیات نمایشی از دانشگاه تهران، کسب کرد. وی در سریال هایی همچون شهرزاد، جیران و نون‌خ ایفای نقش کرده‌است.
نیما دهقان در سال ۱۳۵۷ در تهران زاده شد. او در رشته نمایش در گرایش ادبیات نمایشی در دانشگاه آزاد هنر و معماری واحد تهران مرکز تحصیل کرد.
تماشاخانه اساطیر: اسطوره و کهن‌نمونه در ادبیات نمایشی کتابی از نغمه ثمینی است که توسط نشر نی منتشر شده است این کتاب در سال ۱۳۸۷در بخش نقد ادبی جایزه جلال آل احمد و نیز جایزه کتاب سال ایران به‌عنوان کتاب برگزیده انتخاب شد.
سحر دولتشاهی (زادهٔ ۱۶ مهر ۱۳۵۸) بازیگر اهل ایران است. او در رشتهٔ ادبیات نمایشی و مترجمی زبان فرانسه تحصیل کرده‌است. فیلم چهارشنبه‌سوری (۱۳۸۴) نخستین حضور او در سینما و تئاتر نیمروز خواب آلود (۱۳۸۰) نخستین کار حرفه‌ای او بود.
امیر غفارمنش (زاده ۶ اردیبهشت ۱۳۴۷) هنرپیشه تئاتر، سینما و تلویزیون و صداپیشه اهل ایران است. وی فعالیت هنری خود را از سال ۱۳۶۷ شروع کرد و فارغ‌التحصیل کارشناسی ادبیات نمایشی از دانشگاه هنر و معماری تهران می‌باشد. از افتخارات وی می‌توان به نامزد دریافت بهترین بازیگر مرد از بیست و چهارمین دوره جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر برای نمایش رکاب به کارگردانی عزت‌الله مهرآوران و چهارفصل به کارگردانی سعید ذهنی اشاره نمود.
سحر دولتشاهی در ۱۶ مهر ۱۳۵۸ در تهران به دنیا آمد. او از همان سنین کم، کارت مربیگری و نجات غریق داشت. و در خیلی از مسابقات مادرش را همراهی می‌کرد. او در ابتدا در رشته مهندسی شیمی مشغول به تحصیل بود که از این رشته انصراف داد. وی دانش‌آموخته رشته ادبیات نمایشی از دانشگاه سوره و لیسانس مترجمی زبان فرانسه از دانشگاه آزاد است.
از جمله آثار آخوندزاده که سبب شهرت وی در ادبیات نمایشی شد، کتاب «تمثیلات» است که حاوی شش نمایشنامه و یک داستان است.
رحمان سیفی آزاد (زاده ۱۳۵۱ در تهران) فیلمنامه‌نویس که در حوزه تلویزیون سینما و تئاتر فعالیت می‌کند. وی لیسانس نمایش با گرایش ادبیات نمایشی از دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد اسلامی (واحد تهران مرکز) را در سال ۱۳۷۴ و سپس کارشناسی ارشد با گرایش ادبیات نمایشی را در سال ۱۳۸۳ از پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران اخذ نمود.
رضوانیه از ۱۵ سالگی با نشریات و روزنامه‌های مختلف ایران همکاری داشته و سال‌ها به عنوان خبرنگار اجتماعی فعالیت کرده است. او پس از اتمام دورهٔ دبستان وارد هنرستان‌های هنری شد و در رشته‌های موسیقی، سینما و گرافیک تحصیل کرده و مدرک دانشگاهی کارشناسی ادبیات نمایشی از دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک را دارد.