اخشورش
معنی کلمه اخشورش در دانشنامه عمومی
نام اخشورش ( به عبری: ʾaḥašwerōš ) به نظر می رسد نماینگر نام پارسی باستان خشایارشا، پسر و جانشین داریوش بزرگ باشد که توسط مورخان یونانی با نام زِرکسیس[ یادداشت ۱] نشان داده شده است. در نسخه یونانی کتاب استر، نام پادشاه پارسی ارتخرخس ( احتمالاً اردشیر یکم؛ ۴۶۵–۴۲۴ پیش از میلاد ) است؛ ولی این محتمل است که نام فارسی باستان اردشیر[ یادداشت ۲] را برابر با نام عبری آن ( اخشورش ) کنیم.
در کتاب استر اخشورش بر بیش از ۱۲۷ استان از هند تا حبشه حکومت می کند و خراج بر زمین و سواحل دریا نهاد ولی هیچ سخنی از حمله ناموفق به یونان و ساختن پرسپولیس نشده است. اهمیت نویسندگان عهد عتیق موضوع مرتبط با استر یهودی است که جایگزین ملکه وَشتی شده است تا یهودیان در ایران را از برنامه های هامان شریر نجات دهد. به گفته مک کولوگ شاید ذراتی از حقیقت در پشت داستان استر باشد ولی کتاب در وضع حاضرش دارای اشتباهات و تناقضاتی است که باید بعنوان یک رمان تاریخی ( نه روایت تاریخی ) قلمداد شود. نام همسر خشایارشا به استناد هرودوت، آمستریس دختر اُتانس بوده درحالی که هیچ اثری از وشتی یا استر در تاریخ هرودوت نیست.
در کتاب دانیال ( ۹٫۱ ) مشکل ارجاعی به اخشورش مادی، پدر داریوش وجود دارد. هیچ فردی از ماد، با نام خشایارشا ( اخشورش ) به دنیا نیامده، و هرگز فرد مادی پسری به نام داریوش نداشته است.
در کتاب عزرا ( ۴٫۶ ) تصور می شود که خشایارشا بین داریوش اول و اردشیر اول حکومت می کند که از نظر تسلسل درست است.
در قسمت توبیت بخت النصر و اخشورش نینوا را فتح و ویران کردند. در این مثال اخشورش فقط می تواند هووخشتره مادی باشد. در متون توبیت یافت شده در نسخه قدیمی سیناتیکوس، نام پادشاه ماد در آیه ۱۴٫۱۵ اچیاچَرُس[ یادداشت ۳] است.
↑ Xerxes ↑ Artaxšaça ↑ Achiacharos
معنی کلمه اخشورش در دانشنامه آزاد فارسی
جملاتی از کاربرد کلمه اخشورش
داستان با اخشورش حاکم امپراطوری عظیم پارس شروع میشود. اخشورش جشن بسیار بزرگی در پایتخت امپراطوری خود در شهر شوش برگزار کرده است. در روز هفتم این جشن اخشورش به همسرش ملکه وشتی دستور میدهد که زیبایی خود را در برابر مهمانان به نمایش بگذارد. وشتی از این دستور سرباز میزند. اخشورش بسیار خشمگین شده و دستور میدهد او از ملکه بودن خلع شود و زمینه برای انتخاب دختر دیگری از دختران امپراطوری پارس به عنوان ملکه فراهم گردد.
داوود در هنگام بیماری پسرش از بتشابع زن اوریا، روزه گرفت. یهوشافط پس از پیروزی یهودیه بر موآبیها و عمونیان چهل روز روزه گرفت. یوئیل و یونس نیز برای دور کردن خشم خدا به مردم دستور به روزه گرفتن دادند. مردخای و استر و پیروانشان نیز از دیگر از شخصیتهای عهد عتیق هستند که پس از فرمان هامان وزیر اخشورش برای قتلعام یهودیان چندین شبانهروز روزه گرفتند.
آن شب اخشورش دچار بیخوابی میشود و دستور میدهد که اتفاقات دربار برای او خوانده شوند. او به یاد میآورد که مردخای توطئه دشمنانش را خنثی کرده بود و برای اینکار نیز پاداشی دریافت نکرده بود.
نسخه یونانی کتاب مقدس دارای تفاوتهایی با نسخه عبری آن است. در این نسخه اخشورش با خشایارشا یکی دانسته میشود. این کتاب در زمان قرن دوم یا اول قبل از میلاد نوشته شده است.
در همین زمان، شاه و استر در جشن دوم شرکت میکنند. در این زمان استر اعلام میکند که او یهودی است وهامان تصمیم دارد قبیله او را نابود کند. اخشورش خشمگین شده و دستور مجازاتهامان را میدهد. هامان به پای استر افتاده و از او تقاضای بخشش میکند. در همین زمان اخشورش دوباره به نزد آنان آمده و فکر میکند کههامان قصد تعرض به ملکه او را داشته است. اینکار باعث خشم بیشتر او شده و دستور اعدامهامان را میدهد.
کتاب اِستِر (به عبری: מגילת אסתר) که به عبری مگیلا نیز نامیده میشود کتابی در بخش سوم تنخ (عهد عتیق) و همچنین کتاب مقدس یهودیان است. اِستِر با نام «هدسه»، زاده شد ولی به نام استر مشهور شد. شخصیتهای کلیدیِ این کتاب اخشورش، ملکه وشتی، مردخای و هامان هستند.
در کتاب دانیال عهد عتیق داریوش مادی (۵»۳۰–۳۱) به عنوان حکمران بعد از قتل شاه کلدانی، بلشزر معرفی شدهاست. دانیال باید طی دوران حکمرانی داریوش و کوروش، شاه پارسی (دانیال ۶٫۲۸، ۱۰٫۱) که باید همان کوروش بزرگ باشد، رشد کرده باشد. بر طبق روایت گفته شده در کتاب، داریوش، پسر اخشورش (خشایارشا)، نواده مادی شناخته شدهاست، که در سن ۶۲ سالگی به جانشینی رسید. (دانیال ۵:۳۱، ۹:۱) این ارجاعها، که با اطلاعات امروزی تطابق ندارد، برای پژوهشگرانی که سعی میکنند تا اختلاف متن را حل کنند، مشکل کردهاست. این متن در دوران هلنیستیک، خیلی بعدتر از سقوط هخامنشیان نوشته شدهاست.
بعضی قسمتهای کتاب استر از نظر تاریخی بسیار دقیق هستند. بهطور مثال نویسنده زمان اتفاق را در زمان اخشورش که خشایار است ذکر میکند. نویسنده کتاب استر دارای معلومات دقیق از سنتها و رسوم پارسیان است؛ ولیکن همانگونه که کوگان ذکر کرده است در متن آن تضادهای تاریخی وجود دارد که نشاندهنده این است که نویسنده قصد نداشته است آن را به صورت یک کتاب تاریخی بنویسد. ادوین ام. یامایوچی معتقد است که ممکن است که کتاب استر صحیح بوده باشد و نوشتارهای هرودت دارای ایراداتی باشد؛ زیرا تنها منبع تاریخی در مورد تاریخ هخامنشیان نوشتارهای هرودت است و معمولاً تصور میشود که نوشتار هرودت دقیقتر از کتاب استر است که ممکن است این پیش فرض صحیح نباشد.
شاه دستور قبلی خود را لغو میکند و به یهودیان اجازه میدهد از دشمنان خود انتقام بگیرند. در ۱۳ آدار ۵۰۰ دشمن یهودیان و پسرانهامان در شوش به دار آویخته میشوند. یهودیان در سراسر امپراطوری پارس ۷۵َ٫۰۰۰ نفر از دشمنان خود را قتلعام میکنند[نیازمند منبع] ولی اموال آنان را نمیدزدند. استر نامهای به یهودیان میفرستد و اعلام جشن میکند. اخشورش به حکومت خود ادامه میدهد و مردخای در دربار او قدرتمند میشوند.
عهد عتیق از کتابهای مقدس یهودیان است. کتاب استر پنجمین بخش از تنخ یا همان عهد عتیق است. کتاب استر به ملکه شدن دختری یهودی به نام استر میپردازد. همانا استر همسر یهودی اخشورش، پادشاه پارس است و بسیاری اخشورش را همان خشایارشا میدانند. استر جایگزین ملکه وَشتی شده است تا یهودیان در ایران را از برنامههای هامان برهاند. هامان وزیر اخشورش فرمان کشتار یهودیان را داده است و استر میکوشد تا از کشتار یهودیان پیشگیری کند. تلاش او با شکستن فرمان کشتار یهودیان به بار مینشیند. همچنینهامان به دار آویخته میشود (هر ساله جشن پوریم به یادآوری این رهایی برگزار میشود).