احکام اولیه

معنی کلمه احکام اولیه در دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] احکام اولیه، احکامی هستند که بر موضوعات معینی قرار داده شده اند قطع نظر از عوارض و حالات ثانوی که بر آن موضوع، عارض می شود مانند وجوب نماز و روزه و حج یا طهارت آب کر و آب جاری و صحت بیع و بطلان معامله ربوی.
۱. ↑ آیت الله مکارم شیرازی،دائرة المعارف فقه مقارن،ج ۱.
...
[ویکی شیعه] احکام اولیه در برابر احکام ثانویه، آن دسته از احکام فقهی هستند که بر طبق مصالح و مفاسد صادر شده اند و این صدور حکم بدون در نظر گرفتن حالات استثنایی مانند اضطرار، عسر و حرج، ضرر و تقیه است؛ امّا احکام ثانویه با در نظر گرفتن این حالات خاص است. به عنوان مثال، حکم وجوب وضو برای نماز، یک حکم اولی است و حکم وجوب تیمم برای کسی که با گرفتن وضو به سختی و مشقت می افتد، یک حکم ثانوی است.
یکی از تفاوت های حکم اولی با حکم ثانوی این است که حکم اولی همیشگی است؛ امّا حکم ثانوی موقت است. همچنین در احکام دینی، اصل و محوریت با حکم اولی است و حکم ثانوی جانشین و فرع حکم اولی است.
از نمونه های احکام اولیه در قرآن، حکم به وجوب روزه ماه رمضان در آیه ۱۸۵ سوره بقره و یا حکم وجوب وضو برای نماز در آیه ششم سوره مائده است. در این موارد حکم اولی، وجوب روزه در ماه رمضان و وجوب وضو برای نماز است که اگر این ها ممکن نبود، نوبت به حکم ثانوی می رسد.

جملاتی از کاربرد کلمه احکام اولیه

اساس «نظریه ام‌القری» این است که اگر کشوری به عنوان «ام‌القری» در جهان اسلام دست یابد به گونه‌ای که شکست یا پیروزی آن شکست یا پیروزی کل اسلام، پس حفظ «ام‌القری» بر هر چیز دیگری ارجح است و حتی در صورت لزوم، می‌توان احکام اولیه را لغو کرد. البته حفظ «ام‌القری» به معنای کامل کلمه است، نه فقط حفظ جغرافیای یک کشور. یعنی حفظ یک سیستم کامل حکومتی که شامل تمامیت ارضی و سیستم خاص حکومتی است که به موجب آن «ام‌القری» شده است، زیرا دولت یک کشور یک ماهیت جداگانه از جغرافیا و ذاتی معنوی دارد. منظور از حفظ «ام‌القری»، حفظ هر دو جنبه آن است.