پروس

معنی کلمه پروس در لغت نامه دهخدا

پروس. [ پْرو / پ ِ ] ( اِخ ) نام قسمتی از کشور آلمان است. مساحت آن 292695 هزارگزمربع و سکنه آن 39 میلیون تن میباشد. پروس از شرق به غرب شامل پروس شرقی و بقایای پروس غربی و پومرانی و هانور و شلسویگ هولشتاین و وستفالی و پروس رنان و هس ناسو است. خاک آن حاصلخیز است رودهای وزر و الب و اودر در آن جریان دارد و صنایع آن با رونق است. پایتخت آن برلن و شهرهای مهم آن عبارت است از کولونی و برسلو و اِسِن و فرانکفورت و دورتموند و دوسلدورف. عظمت پروس را سبب خاندان هوهنزلرن است که اصلا از سرزمین سواب ( در قسمت جنوب غربی باویر ) می باشند اعضاء این خاندان در زمان شارل چهارم به مقام «پرنس امپراطوری » رسیدند در 1415 م. فردریک ششم یکی از افراد آن خاندان امارت براندبورگ را از سی جیس موند اول بخرید و خود را فردریک اول نامید و سلسله ای تأسیس کرد که اقدامات نظامی آن با حسن توفیق مورد تأیید شوالیه های توتونی قرار گرفت. در 1618 دوک نشین پروس به ارث به سی جیس موند دوک الکتور رسید بدین ترتیب پروس و براندبورگ جمعاً به اختیار خاندان هوهنزلرن درآمد و آنان صاحب سرزمینی شدند که میان دریای بالتیک و رود ویستول واقع بود.فردریک گیوم ( 1688-1640 ) به کدخدامنشی در امور اروپا مداخله میکرد و از صلح وستفالی بسیار استفاده کرد و به کشور پروس نظم و سامان داد و سپاه دائم ایجاد کرد و با عجله و آغوش باز از کسانی که در اثر نسخ فرمان نانت مجبور به ترک زادبوم خویش شدند پذیرائی کرد خلاصه آنکه اساس عظمت وطن خود را استوار ساخت و در سال 1701 خاندان هابسبورگ فردریک سوم ( 1713-1688 ) را بنام فردریک اول پادشاه پروس شناخت فردریک گیوم اول معروف به پادشاه نظامی سپاه خود را تقویت و تنظیم کرد. فردریک دوم معروف به کبیر ( 1786-1740 م. ) که مدیری ماهر و سرداری بزرگ بود در جنگ جانشینی اطریش شهرت یافت و در جنگ هفت ساله در برابر فرانسه و اطریش وروسیه که متحد بودند مقاومت کرد فردریک دوم عده ای کثیر از مهاجران را به کشور خویش جلب کرد و قلمرو دولت پروس را با فتح سیلزی و تقسیم متوالی لهستان وسعت بخشید. پروسیان که در والمی از انقلاب کنندگان فرانسه ( 1792 ) و در اینا از ناپلئون ( 1806 ) شکست خوردند ودر تیلسیت نیز به آنان صدمه رسید ( 1807 ) در لایپ زیگ و واترلو و در کنگره وین از فرانسویان انتقام گرفتند و اراضی از دست رفته را تصاحب کردند. پروس چون به اتحادیه دول ژرمنی درآمد به تدریج بضرر اطریش قدرتی حاصل کرد که در زمان گیوم ( 1888-1861 ) پس از جنگ بادانمارک ( 1864 ) منجر به قطع روابط دو دولت و وقوع جنگ شد پروسیان در سادوا ( 1866 ) فتح کردند و اطریش از اتحادیه دول ژرمنی اخراج شد و اتحادیه آلمان شمالی جای اتحادیه ژرمنی را گرفت. چهار سال بعد پروسیان در جنگ با فرانسویان پیروزشدند و پادشاه پروس عنوان امپراطور آلمان یافت و بنام گیوم اول خوانده شد ( در ورسای 1871 ). از این زمان تاریخ پروس آمیخته با تاریخ آلمان است و پروس سر و قلب آن کشور محسوب میشود و بهمین سبب در 1919 م. تقریباً تمام خساراتی را که بر آلمان تحمیل شد پروس تحمل کرد و از آنگاه معرض تظاهرات انقلابی و سلطنت طلبی شد. در 1920 پروس شلسویگ شمالی را از دست داد ولی در اول آوریل 1922 پیرمون و در اول آوریل 1929 والدک را ضمیمه متصرفات خویش ساخت. ایالت قدیم پروس را که مرکز آن دانتزیک است و از تقسیم لهستان ( 1795 ) بوجود آمده و در 1919 دیگر بار قسمت اعظم آن به لهستان ملحق گردیده پروس غربی خوانند. ایالت دیگر پروس که مرکز آن کنیگس برگ است و جزئی از آن پس از جنگ بین المللی اول به لهستان واگذار شد و دالان دانتزیک آنرا از آلمان جدا ساخت بنام پروس شرقی خوانده میشود. در جنگ اخیر در این سرزمین مبارزات خونین اتفاق افتاد.

معنی کلمه پروس در فرهنگ فارسی

قسمتی از کشور آلمان که در قدیم کشوری مستقل بود . مساحت آن ۲۹۴٠٠٠ کیلومتر مربع و در ۱۹۳۹ م . جمعیت آن بالغ بر ۴٠۷۶۲٠٠٠ بود . خاک آن حاصلخیز است و رودهای وزر الب و اودر در آن جریان دارد و صنایع با رونق است . کرسی آن [ برلن ] و شهرهای مهم آن عبارتست از کولونی برسلو اسن فرانکفورت دورتموند و دوسلدورف .
لقب یا نام برادر زاده پروسی

معنی کلمه پروس در دانشنامه عمومی

پروس یا پروسیا ( پروسی قدیم: Prūsa، ( به آلمانی: Preußen ) تلفظ آلمانی: ، ( به لهستانی: Prusy ) ) در ابتدا منطقهٔ سکونت قوم بالتی غربی به نام پروس ها بوده است. بعدها یکی از کشورهای شوالیه های آلمانی شد و از سدهٔ شانزده میلادی، توسط یک دوک نشین از دودمان هوهن تسولرن، که در آغاز تحت سلطهٔ فئودالیِ پادشاهی لهستان و سپس امپراتوری سوئد بود، اداره می شد. در سال ۱۷۰۱ میلادی در دوران فریدریش سوم، دوک پروس به پادشاهی مستقلی تبدیل شد.
بین سال های ۱۸۶۷ تا ۱۸۷۱ میلادی به صورت بخشی از کنفدراسیون آلمان شمالی اداره می شد و بین سال های ۱۸۷۱ تا ۱۹۱۸ جزئی از امپراتوری آلمان و از ۱۹۱۸ تا ۱۹۴۵ میلادی به یکی از ایالت های جمهوری وایمار و آلمان نازی تبدیل گردید.
پروس در آغاز منطقه کوچکی بود که شاملِ شمال لهستان، استان کالینینگراد روسیه و قسمت هایی از لیتوانی امروزی می شد. سرزمین های پروس بعدها به ایالت های پروس خاوری و پروس باختری در کنفدراسیون آلمان شمالی تقسیم شد. مردمان بومی آن را پروسی ها تشکیل می دادند، ولی بعدها آلمانی ها به این سرزمین مهاجرت کردند. از سال ۱۴۶۶ میلادی این مناطق بین پادشاه لهستان و دوک نشینِ هوهنتسولرن پروس تقسیم شده بود. در قرن ۱۸ میلادی، نام پروس برای تمام مناطق تحت حکومت هوهنتسولرن ها استفاده می شد، حتی برای آن هایی که تکّه ای از امپراتوری مقدس روم بودند. بعد از سال ۱۸۶۶ میلادی، گستردگیِ این پادشاهی تقریباً به تمامی آلمانِ شمالی می رسید و به این ترتیب حدود دو سوم امپراتوری آلمان را در بر می گرفت. پایتخت و مرکز حکومت آن با گذشت زمان کالینینگراد ( آلمانی: Königsberg ) ، برلین و پوتسدام بود.
پروس بزرگ ترین شکوفاییِ خود را در قرن ۱۸ میلادی و در زمان سلطنت فریدریش دوم ( معروف به فریدریش کبیر ) به دست آورد هنگامی که به عنوان پنجمین قدرت بزرگ اروپا شناخته شد و همچنین در قرن ۱۹ میلادی هنگامی که اتو فون بیسمارک ( آلمانی: Otto von Bismarck ) به تشکیل امپراتوری آلمان اقدام کرد.
برای تاریخ پروس تا قبل از تشکیل پادشاهی، به دوک نشین پروس مراجعه شود.
استقلال پروس برای فریدریش سومِ براندنبورگ، که برای او بسیار خوشایند بود، این امکان را فراهم کرد تا پروس را به یک پادشاهی تبدیل کند و لقب پادشاه ( آلمانی: König ) را برای خود برگزیند. وی به این ترتیب ۱۸ ژانویه ۱۷۰۱ در کونیگسبرگ با رضایت امپراتور رومیِ آلمان، خود را با نام فریدریش یکم و نخستین «پادشاه پروس» تاجگذاری کرد. این لقب، از این رو دلالت بر تمام مناطق پروس می کرد، زیرا که به خصوص، غرب این منطقه هنوز تحت سلطه لهستان قرار داشت.
پروس (ناحیه). پروس ( پروسی باستان:Prūsa ) منطقه ای تاریخی در اروپای مرکزی است که از ساحل جنوب شرقی دریای بالتیک تا منطقه دریاچه ای مازوری امتداد داشت. این ناحیه اکنون میان لهستان، روسیه و لیتوانی تقسیم گشته است. ناحیه سابق پروس در آلمان نیز نام خود را از این منطقه گرفته است.

معنی کلمه پروس در دانشنامه آزاد فارسی

پروس (Prussia)
ایالت شمالی آلمان (۱۶۱۸ـ۱۹۴۵)، بر کرانۀ دریای بالتیک. تا ۱۸۶۷ پادشاهی مستقل بود و در این سال، به رهبری اوتو فون بیسمارک، قدرت نظامی اصلی «اتحادیۀ آلمان شمالی» و سپس در دوران پادشاهی ویلهلم اول بخشی از امپراتوری آلمان (۱۸۷۱) شد. پروس غربی بر طبق پیمان ورسای، به تصرّف لهستان درآمد و بخش بزرگی از پروس شرقی نیز پس از ۱۹۴۵، به شوروی منضم شد.

جملاتی از کاربرد کلمه پروس

آنگه که از پروس سوی مغرب قیصر فکند ولوله و غو را

در صحنه بین‌الملل نیز بیسمارک توانست بی‌طرفی اتریش-مجارستان (که به حمایت پروس در برابر روسیه نیازمند بود)، ایتالیا (که از پشتیبانی ناپلئون سوم از کاتولیک‌ها در نبرد ۱۸۶۸ رم دلخور بود) و روسیه (که هنوز از آثار جنگ کریمه بهبود نیافته بود) تضمین کند. بریتانیا نیز به خاطر دخالت ناپلئون در مکزیک در سال‌های ۱۸۶۲ تا ۱۸۶۸، ادعای او در مورد بلژیک و پرستیژی که پس از جنگ کریمه به عنوان ناجی ملت‌های ضعیف بالکان به دست آورده بود با گوشمالی فرانسه مخالفتی نداشت.

با پشتیبانی وزیران و افسران ارتش با نفوذ طرفدار آلمان، دانشکده ارتش براساس پروس مدل‌سازی شد، و افسران آلمانی به عنوان مشاوران خارجی دولت میجی در ژاپن برای انجام آموزش استخدام شدند. سرشناس‌ترین این مربیان سرگرد کلمنز دبلیو جی مکل بود. وی در کمک به سازماندهی مجدد ارتش دائمی از یک سیستم بر پایه پادگان به سیستم لشکری تأثیرگذار بود.

شهریارنشین‌های شمالی آلمان به سرعت نیروهای خود را در کنار پروس بسیج کردند. از آن‌جا که جنگ از سوی فرانسه آغاز شده بود، بیسمارک به آسانی توانست شهریارنشین‌های جنوبی آلمان را هم با خود همراه سازد.

جان وین گیسی در شیکاگو، ایلینویز، در ۱۷ مارس ۱۹۴۲، دومین فرزند و تنها پسر جان استنلی گیسی بود. پدرش تعمیرکار ماشین و کهنه سرباز جنگ جهانی اول و مادرش خانه‌دار بود. گیسی تبار لهستانی و دانمارکی بود و خانواده‌اش کاتولیک بودند. پدربزرگ و مادربزرگ پدری او (که نام خانوادگی را «گاتزا» یا «گاکا» می‌نوشتند) از لهستان (در آن زمان بخشی از ایالت پروس آلمان) به ایالات متحده مهاجرت کرده بودند.

در برنامه اولیه لهستانی‌ها احتمال می‌دادند تهاجم اصلی نیروهای آلمانی از سمت پومرانی به سوی ورشو همراه با حمایت نیروهایشان در سیلزی و پروس خاوری خواهد بود که هدف آن اشغال کریدور لهستان و برقراری ارتباط میان پروس خاوری و پومرانی است. پس از اشغال چکسلواکی و الحاق این کشور به خاک آلمان لهستانی‌ها در طرح دفاعی خود تجدید نظر کردند. آن‌ها عمده مسیرهای تهاجم نیروهای آلمانی را به درستی پیشبینی کرده بودند اما به تهاجم از سمت اسلواکی و پروس خاوری به سمت شرق جهت دور زدن نیروهای لهستانی اهمیت کمی می‌دادند در حالی که این مسیرهای حمله در تهاجم آلمانی‌ها بیشترین اهمیت را داشتند.

به هرحال یوزف از هر موردی برای افزایش سرزمینش به گرمی استقبال می‌کرد. به همین دلیل وقتی فردریش در سال ۱۷۷۵ به شدت بیمار شد، یوزف ارتشی در بوهم مهیا کرد تا به محض مرگ فردریش به پروس حمله و سیلزی را تسخیر کند (منطقه‌ای که فردریش در طی جنگ‌ جانشینی اتریش فتح کرده بود). با اینحال فردریش بهبود یافت و نسبت به یوزف محتاط و بی اعتماد شد.

پدر او کارخانه پارچه های ابریشمی داشت و فرزندش هم راه اورا ادامه داد و معلم فلسفه شد، تئودور در دانشگاه‌های برنو و وین درس خوانده و در سال ۱۸۶۷ تحت نظر هرمان بونیتس از دانشگاه وین فارغ‌التحصیل شد. در سال ۱۸۸۲ به عضویت آکادمی علوم پروس درآمد. وی درجهٔ دکترای فلسفه را از دانشگاه کُنیگسبرگ و دکترای ادبیات را از دانشگاه‌های کمبریج و دوبلین دریافت نمود؛ وی در بادن حوالی وین درگذشت.

به فاصله یک تا دو هفته بعد، لشکرکشی او به شمال فرانسه نتایج درخشانی در پی داشت و با پیروزی قاطع در نبرد سنت کوئنتین (۱۹ ژانویه ۱۸۷۱) همراه شد. پایان جنگ فرانسه و پروس، گوبن را به یکی از برجسته‌ترین مردان ارتش پیروز (پروس) تبدیل کرد. او سرهنگ بیست و هشتمین پیاده‌نظام پروس بود که نشان صلیب بزرگ آهنین را دریافت نمود. او تا زمان مرگش در سال ۱۸۸۰ فرماندهی سپاه هشتم را در کوبلنز بر عهده داشت.

در اواخر قرن ۱۹ که بیسمارک به صدارت اعظم دولت پروس رسید طرح اتحاد آلمان را ریخت بدین منظور او با دانمارک، اتریش و سرانجام فرانسه درگیر شد و در نتیجه با شکست فرانسه از آلمان در سال ۱۸۷۱ اتحاد آلمان کامل شده و آلمانی‌ها اعلامیه اتحاد خود را در کاخ ورسای خوانده و فرانسه به مدت ۴ سال در اشغال آلمان باقی ماند.

روس از پروس شرقی پیش آمد کرده دلیل هی هی و هوهو را