محمدرضاشاه

در روزهای نزدیک به کودتای ۲۸ مرداد این میدان صحنه تظاهرات و میتینگ نیروهای مخالف شاه و هواداران مصدق بود. در همین روزها بود بود که تندیس رضاشاه در این میدان در روز ۲۶ مرداد ۱۳۳۲ برانداخته شد. پس از خروج محمدرضاشاه در جریان انقلاب ۱۳۵۷ مخالفان در این میدان تجمع کرده و تندیس رضاشاه را به زیر کشیدند. اما پایهٔ مجسمه با همان طراحی و نقوش (تقابل شهریار و شیر) پابرجا مانده و نگهدارندهٔ نشان رسمی جمهوری اسلامی است.

وقتی که انقلاب ۱۳۵۷ باعث فروپاشی کامل سلطنت محمدرضاشاه پهلوی در ۱۱ فوریهٔ ۱۹۷۹ گردید، حکومت سلسلهٔ پهلوی و پادشاهی چندهزار سالهٔ ایران هم‌زمان به پایان رسید و حکومت ایران از پادشاهی تبدیل به جمهوری اسلامی شد. تغییر حکومت، روحانیون شیعه را به قدرت سیاسی رساند و آن‌ها با رسیدن به چنین قدرتی تبعیض و خشونت علیه بهائیان را به یک روند چندوجهی و نمادین نظام‌مند (سیستماتیک) تبدیل کردند. روی هم رفته میزان حملات فیزیکی و جنایت علیه بهائیان در دورهٔ سلطنت پهلوی نسبت به قبل کاهش یافت و نسبت به آنچه که حکومت جمهوری اسلامی بر بهائیان روا داشته و می‌دارد به‌مراتب کمتر بود.

رقص حرفه‌ای در این کشور در دوران پادشاهی محمدرضاشاه احترام و محبوبیت خود را بازیابی کرد. اجراهای رقص غیر سنتی بر پایهٔ نمونه‌های اروپایی در سالن‌های نمایش این دوران ارائه می‌شد. آنها شامل طراحی رقص و صحنه‌آرایی مفصلی بودند؛ عناصری که بخشی از شکل‌های رقص قدیمی‌تر ایران نبودند.

در دهه نخست پس از کودتای ۲۸ مرداد، محمدرضاشاه آنچه را که پس از برکناری پدرش، رها شده بود، ادامه داد. او با شتابِ هرچه بیشتر، سه ستون حافظ حکومت خویش، «ارتش»، «نظام حمایتی مالی دربار» و «دیوان‌سالاری» را گسترش داد و به یاری افزایش چشمگیر درآمد نفت، موفق شد تا رؤیای رضاشاه را در خصوص ایجاد یک ساختار دولتی عظیم، تحقق بخشد. شاه نخست رهبران کودتا را به مقام‌های کلیدی گمارد، کمک‌های مالی از آمریکا دریافت کرد و از همکاری‌های فنی سازمان اطلاعات اسرائیل (موساد) و آمریکا (سیا) و اف‌بی‌آی، پلیس فدرال آمریکا، برای تشکیل پلیس مخفی جدیدی در سال ۱۳۳۶، با عنوان ساواک (مخفف سازمان اطلاعات و امنیت کشور)، بهره برد.

در شانزدهم مهرماه ۱۳۴۱ خورشیدی در زمان دولت اسدالله اعلم، نخست‌وزیر وقت، مصوبه‌ای منتشر شد که در آن شرط مسلمان‌بودن انتخاب‌کنندگان و انتخاب‌شوندگان حذف شد. در اسفند ماه همان سال، خمینی که از دادن حق رأی به زنان شدیداً معترض بود، به محمدرضاشاه پهلوی تلگرافی فرستاد و در آن اعتراض خود را اعلام کرد.

در دوران معاصر از این نقش در طراحی نخستین نشان بانک ملی ایران استفاده شده‌است. همچنین این طرح بر روی برخی اسکناس‌های رضاشاه و محمدرضاشاه نقش بسته‌است. این طرح بر روی دو طرف ستون سنگی در میانهٔ میدان سپه که تا قبل از انقلاب ۱۳۵۷ پایهٔ تندیس سوارهٔ رضاشاه بود، دیده می‌شد که با وجود به زیر کشیده شدن مجسمه مزبور این پایهٔ سنگی با این نقش برجسته، نگهدارندهٔ نشان رسمی جمهوری اسلامی است. در صنایع دستی ایران برای نشان دادن نقوش هخامنشی از این طرح استفاده زیادی می‌شود.

تظاهرات ۱۵ خرداد، معروف به قیام ۱۵ خرداد مجموعه وقایعی است که در خرداد ۱۳۴۲ در پی بازداشت روح‌الله خمینی، در انتقاد به لایحهٔ انجمن‌های ایالتی و ولایتی و انقلاب سفید رخ داد. این تظاهرات در شهرهای تهران، قم و ورامین علیه دولت اسدالله علم در زمان پادشاهی محمدرضاشاه برگزار شد و به زد و خورد بین مأموران شهربانی و تظاهرکنندگان انجامید.

با این که رضا شاه استعفا داد، در ۲۶ شهریور ۱۳۲۰، ارتش‌های روسیه و بریتانیا، تهران را اشغال کردند و حکومت را به کنترل خویش درآوردند. در ۵ آبان سفیران روس و بریتانیا به آگاهی محمدرضاشاه پهلوی رساندند که قدرت در دستان ماست.

بنگاه اجازه چاپ یادداشت اهدائیه یا پیشگفتارهایی با این مضمون را در ابتدای کتاب‌ها نمی‌داد و این واکنشی بود در برابر مقدمه‌های طولانی و غیرضروری که در آن زمان معمول بود، بدین‌روی از ۱۳۳۶ تنها عبارت «به فرمان محمدرضاشاه پهلوی» بر صفحه سفید جداگانه‌ای، مشابه صفحات پیش از متن، چاپ می‌شد. از سال ۱۳۴۶ فرانام رسمی «آریامهر» نیز بدان افزوده شد.

راه‌آهن سراسری ایران راه‌آهنی است که در دوران رضاشاه ساخته شد و تهران را از راه بندر شاه به دریای خزر و از طریق بندر شاهپور به خلیج فارس متصل می‌کرد. در دوران محمدرضاشاه این راه‌آهن گسترش پیدا کرد و تهران را به سمنان، مشهد، قزوین، زنجان، تبریز، اصفهان، یزد و کرمان نیز متصل ساخت. در نشست مرداد ۱۴۰۰ چهل و چهارمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو با تصویب اعضای کمیته، راه‌آهن سراسری ایران به عنوان بیست و پنجمین میراث فرهنگی ملموس و نخستین میراث صنعتی این کشور، در فهرست جهانی یونسکو ثبت شد.