چقا. [ چ ُ / چ َ ] ( اِ ) در لهجه کردی بمعنی تپه است. ( از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 5 ذیل چقا ). چقا. [ چ َ / چ ُ ] ( اِخ ) دهی است جزء دهستان مشک آباد بخش فرمهین شهرستان اراک که در 45 هزارگزی جنوب فرمهین متصل به راه آهن اراک واقع است. دشت و سردسیر است و 307 تن سکنه دارد، آبش از قنات. محصولش غلات ، ارزن ، بنشن ، چغندر قند و صیفی. شغل اهالی زراعت و قالیبافی و راهش اتومبیل رو است. ( از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 2 ). چقا. [ چ َ / چ ُ ] ( اِخ ) دهی است از دهستان فارسینج اسدآباد شهرستان همدان که در 33 هزارگزی جنوب باختری قصبه اسدآباد و 7 هزارگزی فارسینج واقع است. کوهستانی و سردسیر است و 800 تن سکنه دارد. آبش از قنات. محصولش غلات ، توتون ، لبنیات ، عسل و انگور. شغل اهالی زراعت ، گله داری و تربیت بوقلمون ، صنایع دستی زنان قالیبافی و راهش مالرو است. این آبادی در دو محل که به فاصله یک هزارگز واقعاند چفابالا و چقاپائین نامیده میشوند و سکنه چقابالا 350 تن میباشد. ( از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 5 ).
معنی کلمه چقا در فرهنگ فارسی
دهی است از دهستان فارسینج اسد آباد شهرستان همدان .
جملاتی از کاربرد کلمه چقا
تپه مصی سلطو مربوط به دوران پیش از تاریخ ایران باستان - است و در شهرستان دورود، بخش مرکزی، روستای چقا بهرام واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۴ اسفند ۱۳۸۳ با شمارهٔ ثبت ۱۱۷۲۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
تپه سرمست ۱ مربوط به دوره نوسنگی - ایلام - سده‌های میانه دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در شهرستان کرمانشاه، بخش کوزران، دهستان سنجابی، روستای چقا گلینه علیا واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۶ اسفند ۱۳۸۶ با شمارهٔ ثبت ۲۱۷۸۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
تپه چقا پوکه مربوط به عصر مس - سده‌های ۵ تا ۷ ه.ق است و در شهرستان کوهدشت، بخش مرکزی، دهستان کوهدشت جنوبی، روستای چقا پوکه واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۳ بهمن ۱۳۸۵ با شمارهٔ ثبت ۱۷۱۴۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
از مهم‌ترین آثار تاریخی دورود که قدمت آن‌ها از پیش از اسلام تا پس از اسلام می‌رسد، می‌توان به‌طور خلاصه به موارد زیر اشاره کرد: تپه باباشاه، پاتپه دورود، تپه گوشه پل ۳، تپه آسیاب عالم‌آباد، تپه گورستان چقا بهرام، تپه گورستان یهودیان، محوطه روباه چالانچولان، محوطه عزیزآباد کوچک، حمام افراونده، حمام دوخواهران، حمام عالم‌آباد، حمام چوبدار علیا، تپه بالاده کلنگانه، تپه سبز ۲، تپه قلعه جهانگیر (۲–۱)، روستای تاریخی درمیان،
از چند سال پیش شهرداری اراک با تصرف زمین‌های این روستا که تا اراک ادامه داشت اقدام به ایجاد پارک جنگلی چقا با آبیاری تحت فشار نموده که اکنون با حکم مراجع قضایی به کشاورزان روستا بعودت شد ه. به عبارتی شهرداری باید زمین را به حالت اولیه برگرداند (یعنی کندن درختان).
تپه چقا قاضی مربوط به هزاره سوم و ۲ قبل از میلاد - دوره اشکانیان - دوره ساسانیان - سده‌های میانه دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در شهرستان سرپل ذهاب، بخش مرکزی، دهستان دشت ذهاب، ۳ کیلومتری جنوب روستای کوئیک محمود (حاتمی) واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۸ اسفند ۱۳۸۷ با شمارهٔ ثبت ۲۴۸۴۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
این روستا در گذشته‌ها دارای اراضی بسیاری که از شمال غربی به اراک، از جنوب به روستای حسین‌آباد و بغدادی که الان کارخانجات و مراکز تجاری و تولیدات بسیاری مابین آن‌ها قرار گرفته. و از غرب به اراک و روستاهای قنات که اکنون منطقه ای از اراک است و مابین آن تا چقا سازمان تره بار اراک، مرکز تولید بذر چقا، و حوزه علمیه خاتم الانباء و دانشگاه پیام نور و برق باختر در همجوار چقا قرار گرفته.
تپه چقا گمبه‌ای در شهرستان کوهدشت، بخش رومشگان، دهستان رومشگان شرقی، روستای رشنوده واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۳ بهمن ۱۳۸۵ با شمارهٔ ثبت ۱۷۱۸۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
تپه بزرگ چقا جانعلی مربوط به دوران پیش از تاریخ ایران باستان تا دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در شهرستان صحنه، بخش مرکزی، روستای چقا جانعلی واقع شده و این اثر در تاریخ ۳۰ تیر ۱۳۸۴ با شمارهٔ ثبت ۱۲۱۹۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
دژ و قلعه قمچقا (دره شاهان)، در فاصله ۶۰ کیلومتری شمال بیجار و یک کیلومتری شمال روستای قم چقا و داخل منطقه حفاظت‌شده بیجار قرار دارد. به نظر کارشناسان قلعه تاریخی قمچقای بیجار دارای کتیبه‌ای با نقش هیروگلیف و به خط هراتیک میباشد و جزو قدیمی‌ترین کتیبه‌های نیمه تصویری ایران قلمداد گردیده و کتیبه آن با خط سومریان قابل مقایسه است.