ویتنام شمالی

در سال ۱۹۵۳ نیروی زمینی ارتش آمریکا توپ ضدهوایی ۷۵ میلی‌متری «اسکایزویپر» را با قابلیت شلیک ۴۵ گلوله در دقیقه تولید کرد که هدف‌گیری و کنترل آتش آن را یک سامانه کامپیوتری -راداری بر عهده داشت. اما ورود موشک‌های هدایت‌شونده سطح‌به‌هوا در دهه‌های ۱۹۵۰ تا ۱۹۶۰ مهر پایانی بر فعالیت توپ‌های ضدهوایی سنگین در ارتش‌های پیشرفته بود. آخرین استفاده قابل توجه از توپ‌های سنگین در نقش ضدهوایی به جنگ ویتنام مربوط می‌شد. نیروهای ویتنام شمالی در این جنگ از توپ‌های بزرگ حداکثر ۱۰۰ میلی‌متری برای دفاع در مقابل هواپیماهای آمریکایی استفاده می‌کردند.

اسکایریدر ناوهای هواپیمابر یواس اس کانستلیشن و تیکوندروگا در تاریخ ۵ اوت ۱۹۶۴ در نخستین حملات نیروی دریایی آمریکا به ویتنام شمالی شرکت کردند. این حمله در قالب عملیات پیرس ارو در پاسخ به رویداد خلیج تنکین بود. در این عملیات به انبار سوخت وین حمله شد. یک فروند اسکایریدر در این عملیات به وسیلهٔ پدافند هوایی آسیب دید و یک فروند دیگر سرنگون و خلبان آن کشته شد.

این نبرد ابعاد بین‌المللی داشت. چرا که دولت مرکزی کامبوج مورد حمایت آمریکا بود و خمرهای سرخ توسط کشورهای کمونیست مانند چین و ویتنام شمالی حمایت می‌شدند که در وقوع جنگ میان آمریکا و ویتنام تأثیرگذار بود.

در زمان فرمانروایی شاهزاده سیهانوک، کامبوج توانست بی‌طرفی خود را در جنگ ویتنام با امتیاز دادن اندک به هر دو طرفین حفظ نماید؛ ولیکن با سر کار آمدن لون نول در کامبوج وضعیت تغییر نمود. پس از مسلط شدن لون نول که توسط آمریکایی‌ها نیز پشتیبانی می‌شد، ارتش ایالات متحده با خیال راحت وارد کامبوج شده و شروع به مبارزه علیه گروه شبه‌نظامی ویت کونگ نمود، و بدین ترتیب کامبوج تبدیل به یکی از عرصه‌های مبارزه جنگ ویتنام شد. در طول چهار سال بعد از آن بمب‌افکن‌های ب-۵۲ ایالات متحده با استفاده از بمب‌های آتش‌زا و خوشه‌ای حدود هفتصد و پنجاه هزار کامبوجی را در تعقیب و انهدام خطوط اذوقه‌رسانی نیروهای ویتنام شمالی به قتل رساندند.

حکومت خمرهای سرخ تا سال ۱۹۷۹ و اشغال پایتخت توسط ویتنام شمالی ادامه داشت در حالیکه صدها هزار تن از شهروندان کامبوج، به خصوص اعضای طبقه متوسط، به دست دولت خمر سرخ به قتل رسیده و بیش از یک و نیم میلیون نفر نیز در اثر بیماری و قحطی جان داده بودند.

در کنفرانس بین‌المللی ژنو به تاریخ ۲۱ ژوئیه ۱۹۵۴، دولت سوسیالیست جدید فرانسه و ویت‌مین با هم توافقی کردند که به‌طور مؤثری کنترل ویتنام شمالی بالاتر از مدار ۱۷ درجه را در اختیار ویت مین قرار می‌داد و جنوب تحت حاکمیت بائو دای به حیات خود ادامه می‌داد. این توافقنامه از جانب دولت ویتنام و ایالات متحده محکوم شد. یکسال بعد بائو دای توسط نخست وزیرش نگو دین دیم عزل شد که به ایجاد جمهوری ویتنام (ویتنام جنوبی) منجر شد. بزودی شورشهایی که توسط شمال هدایت می‌شد، علیه دولت دیم گسترش یافت. این مناقشه تدریجاً به جنگ ویتنام ارتقا یافت.

تایلندی معیار به عنوان یکی از زبان‌های چیانگ سائن طبقه‌بندی می‌شود - سایر زبان‌های تای لانا، تایلندی جنوبی و تعداد زیادی زبان کوچک‌تر، که همراه با زبان‌های تای شمال غربی و لائو-فوتای، شاخه جنوب غربی زبان‌های تای را تشکیل می‌دهند. زبان‌های تای شاخه‌ای از خانواده زبان‌های کرا-دای هستند که شمار فراوانی از زبان‌های بومی را در بر می‌گیرد که به صورت قوسی از هاینان و گوانگشی و جنوب لائوس و ویتنام شمالی تا مرز کامبوج صحبت می‌شوند.

اف-۱۰۵اف و اف-۱۰۵جی نوع دو سرنشینهٔ این جنگنده بودند که برای مأموریت وایلدویزل ساخته شده بودند. دو تن از خلبانان وایلدویزل برای حملهٔ موفقیت‌آمیز به سایت‌های سام در ویتنام شمالی و سرنگون‌سازی دو میگ-۱۷ در همان حمله موفق به دریافت مدال افتخار شدند. مأموریت وایلدویزل مأموریت خطرناکی بود زیرا جنگنده‌های وایلدویزل باید نخستین هواپیماهایی باشند که وارد منطقه می‌شوند و آخرین هواپیماهایی باشند که از منطقه عملیاتی خارج می‌شوند، زیرا باید دفاع هوایی دشمن را زیر فشار بگذارند تا جنگنده‌های دیگر مأموریت خود برای حمله به هدف‌های زمینی را با موفقیت به پایان برسانند.

در سال ۱۹۷۰، در حالیکه شاهزاده سیهانوک، در سفر خارج بود، ژنرال لون نول، نخست‌وزیر، دست به کودتا زد و جمهوری خمر را تشکیل داد و به ریاست‌جمهوری خمر رسید. وی به گسیل نیروهای ارتش برای مقابله با نیروهای ویتنام شمالی در داخل کامبوج مبادرت کرد.

پس از بحران موشکی کوبا ایالات متحده و شوروی سابق برای کاهش دشمنی‌ها چند گام مقدماتی برداشتند؛ از جمله نصب خط ارتباطی هات‌لاین بین واشینگتن و مسکو در سال ۱۹۶۳. در همین سال لیندون بنیز جانسون که معاون جان اف. کندی بود که با مرگ وی جانشین او شد. از ۱۹۶۴ نیز لئونید برژنف رهبر شوروی شد. در اوت این سال با امضای پیمان منع جزئی آزمایش هسته‌ای تنش‌ها کمی کاهش یافت. اما حادثه خلیج تانکین در سال ۱۹۶۴ که منجر به یورش گسترده نیروی زمینی آمریکا به ویتنام شمالی و آغاز جنگ ویتنام شد گویای این واقعیت بود که کاهش تنش بین دو ابرقدرت دوام زیادی نخواهد داشت.