نظام کوک خالص
معنی کلمه نظام کوک خالص در دانشنامه عمومی
نظام کوک خالص را می توان در تقابل و مقایسه با اعتدال مساوی در نظر گرفت که در آن دسته از سازهای موسیقی غربی که کوک ثابت دارند ( نظیر پیانو و ارگ ) و نیز در سازهای الکترونیکی به کار می رود. در اعتدال مساوی، تمام فاصله ها به عنوان مضربی از یک فاصلهٔ پایه تعریف می شوند یا به بیان دقیق تر، تمام فاصله ها از رساندن کوچک ترین فاصلهٔ ممکن به توان یک عدد طبیعی محاسبه می شوند، لذا دو نت اگر فاصلهٔ مشابهی داشته باشند، نسبت بسامدشان همیشه عددی یکسان خواهد بود. اما به جز یک استثنا ( فاصلهٔ اکتاو که نسبت بسامد ۲:۱ دارد ) ، بقیهٔ این نسبت ها کسری از اعداد طبیعی کوچک نخواهند بود. هر فاصله در نظام کوک خالص تفاوت اندکی با فاصلهٔ مشابه در اعتدال مساوی دارد.
فاصله هایی که بر اساس نظام کوک خالص کوک شده باشند را می توان به صورت یک نسبت ( مثلاً ۳:۲ ) یا یک کسر ( مثلاً ۳/۲ ) نمایش داد. برای مثال دو نت که یکی بسامد ۳۰۰ هرتز ( نوسان در ثانیه ) و دیگر بسامد ۲۰۰ هرتز دارند، هر دو بسامدشان مضربی از ۱۰۰ است لذا جزء یک سری هارمونیک بر پایهٔ ۱۰۰ هرتز هستند. نسبت این دو نت ( ۳:۲ ) می تواند به عنوان یک فاصله ( در اینجا، فاصلهٔ پنجم درست ) تعریف گردد که همان فاصلهٔ بین هارمونیک دوم و سوم هر نت است.
نظام کوک خالص راهنما·اطلاعات یک گام لا ماژور، سپس سه آکورد سه صدایی، و در نهایت توالی پنجم ها، همگی بر اساس نظام کوک خالص.
اعتدال مساوی راهنما·اطلاعات یک گام لا ماژور، سپس سه آکورد سه صدایی، و در نهایت توالی پنجم ها، همگی بر اساس نظام کوک خالص. اگر این پرونده را با بالای مقایسه کنید ممکن است متوجه ضربان دار بودن صدا در این یکی بشوید.
معنی کلمه نظام کوک خالص در ویکی واژه
جملاتی از کاربرد کلمه نظام کوک خالص
در اعتدال مساوی که روش رایج کوک‌کردن سازها در دوران معاصر است، هر نیم‌پرده ۱۰۰ سنت اندازه دارد و تمام نیم‌پرده‌ها هم‌اندازه هستند. در نظام کوک خالص اندازهٔ نیم‌پرده‌ها ثابت نیست و نیم‌پرده‌های متفاوتی به دست می‌آیند.
اگر چه نظام کوک خالص امکان تعریف نت‌ها با استفاده از نسبت‌های سادهٔ ریاضی را می‌دهد اما خالی از اشکال نیست. در مثالی که بالاتر زده شد، فاصلهٔ بین نت «ر» تا «لا» (۵:۳ تا ۹:۸) برابر ۴۰:۲۷ است در حالی که انتظار می‌رفت فاصلهٔ این دو نت ۳:۲ باشد (چون در فاصلهٔ پنجم درست از همدیگر هستند). حتی با تغییر این نسبت‌ها هم این مشکل مرتفع نمی‌شود. برای همین دستگاه‌های پیچیده‌تر برای کوک کردن ابداع شده‌اند.
کوک فیثاغورثی در واقع یک حالت خاص از نظام کوک خالص است که در آن نسبت فرکانس نت‌ها بر اساس تناسب ۳:۲ محاسبه می‌گردد. با این روش صدای ۱۲ نت گام کروماتیک بر اساس تناسبات ۱:۱، ۲۵۶:۲۴۳، ۹:۸، ۳۲:۲۷، ۸۱:۶۴، ۴:۳، ۷۲۹:۵۱۲، ۳:۲، ۱۲۸:۸۱، ۲۷:۱۶، ۱۶:۹، ۲۴۳:۱۲۸ و ۲:۱ به دست می‌آید. در تمامی این نسبت‌ها، عدد صورت و مخرج تنها به ۲ یا به ۳ بخش‌پذیر هستند و هیچ عدد اول دیگری به جز ۲ و ۳ جزو ریشه‌های این اعداد نیست. کوک فیثاغورثی در دوره‌های رنسانس و قرون وسطا از اهمیت بالایی برخوردار بود.
در نظام کوک خالص غربی، نسبت فرکانس‌ها به صورت کسرهایی مشخص می‌شود که صورت و مخرجشان اعداد کوچک (یک یا دو رقمی) است. متداول‌ترین روش آن است که نسبت صداها را برای نت‌های اصلی (دو، ر، می، فا، ...) به ترتیب ۱:۱، ۹:۸، ۵:۴، ۴:۳، ۳:۲، ۵:۳، ۱۵:۸ و ۲:۱ تعیین می‌کند. در این مثال فرکانس نت اولی نسبت به نت پایه تناسب ۱:۱ دارد (نت اول همان نت پایه است، مثلاً اگر نت پایه را «نت دو با فرکانس ۲۶۱٫۶ هرتز» فرض کنیم، نت اول همان «دو» است) و نت آخری که در واقع یک اکتاو بالاتر قرار دارد، فرکانس دو برابر اولی دارد (نسبت ۲:۱) یعنی نت آخر «نت دو با فرکانس ۵۲۳٫۲» خواهد بود.
حد فرد، بزرگترین عدد فردی است که در کسرهایی که برای تعریف فاصله‌های یک گام دیاتونیک در یک نظام کوک خالص استفاده شده‌اند، به کار رفته‌است. حد اول (اشاره به عدد اول) بزرگترین عدد اولی است که حد فرد مضربی از آن باشد. برای مثال، فاصلهٔ دوم بزرگ را می‌تواند با نسبت ۹:۸ تعریف کرد؛ نظام کوکی که فاصلهٔ دوم بزرگ بر اساس نسبت‌های سادهٔ عددی تعریف کند، حد فردش دست کم برابر ۹ است اما حد اولش دست کم برابر ۳ است (چرا که ۳ عددی است اول و ۹ به آن بخش‌پذیر است). بر همین اساس، کوک فیثاغورثی که در آن تمام اعداد به کار رفته در صورت و مخرج کسرها مضربی از ۲ یا ۳ هستند، یک کوک «سه حدی» دانسته می‌شود.