مکیان

تا پیش از سپیده‌دم هفدهم رمضان، خیمهٔ مکیان پشت تپه‌ای بود و قابل مشاهده نبود. در سپیده‌دم هفدهم و به نقلی نوزدهم یا بیست و یکم رمضان، قریشیان تا بالای عقنقل پیشروی کردند، و سپس در پایین سراشیبی خیمه زدند و طرفین درگیری می‌توانستند همدیگر را رؤیت کنند. چند تن از مشرکان همان موقع نزدیک آمدند و همگی به جز حکیم بن حِزام کشته شدند.

نبرد احزاب یا غزوه خندق که در ۱۷ شوال سال پنجم هجری، برابر با سال ۶۲۷ میلادی در یثرب میان سپاهیان مسلمان پیرو محمد و سپاهیان مکه تحت رهبری ابوسفیان درگرفت. این نبرد سومین رویارویی مسلمانان مدینه و مکیان و از نبردهای مهم تاریخ اسلام است. در این نبرد حفر خندق اطراف شهر به پیشنهاد سلمان فارسی انجام گرفت. نبرد خندق که به نبرد احزاب نیز نامبردار است محاصره طولانی مدت شهر یثرب (مدینه امروزی) است که توسط اعراب و قبائل یهودی صورت گرفت. تعداد مردان جنگی در این غزوه به ۱۰ هزار نفر به همراه شش هزار و چندین شتر می‌رسیده‌است درحالی‌که مدافعان مدینه تنها ۳۰۰۰ نفر بوده‌اند. این شکست باعث شد که اعراب مکه بسیاری از دارایی و اموال تجاری شام را از دست بدهند.

خوان ساخته به رسم کیان اهل مکه را رسم کیان ربیع دل مکیان شده

زانداز شامیان خاست بر مکیان قیامت ای رستخیز کبری شستن بست قیامی

بی جنایت مکیان را تشنه کام خواستی کشتن به کام اهل شام

غریو شامیان یکسر نوای مکیان یکسو به یکساعت دو محشر آشکارا گشته پنداری

جام کیان به دست شه زمزم مکیان شده بر مکیان زکات چین گنج عطای شاه را

محمد، پیامبر اسلام با هجرت از مکه به مدینه پایه‌های سیاسی اسلام را بنیان گذاشت و برای دفاع از آن در مقابل دشمنان خود به خصوص مخالفان مکی جنگید. همچنین چندین نبرد (نبرد موته و تبوک) را برای تحکیم و حفظ دولت اسلامی با رومیان در شام داشت؛ و به‌دنبال صلح حدیبیه با مکیان در نهایت موفق به فتح مکه شد و توانست سراسر عربستان را به تسلط خود درآورد. همچنین به امپراتوری‌های (مانند ساسانیان، بیزانس و حبشه) اطراف خود نامه فرستاد و آن‌ها را به اسلام دعوت کرد.

ای مکیان را پیش صف، وی شحنهٔ نجد و نجف هستی خلافت را خلف، از مایهٔ نیک اختری

به دست آز مده دل که بهر فرش کنشت ز بام کعبه ند زدند مکیان دیبا

ما را برون ز حکمت یونانیان چو هست تقلید مکیان و قیاسات کوفیان

شکسته گشت زر جعفری بر مکیان درست جود تو تا گشت در جهان مشهور