معنی کلمه مستدرک الوسائل در دانشنامه اسلامی
این کتاب در موضوع احادیث و روایات ائمه اطهار - علیهم السلام - درباره مسائل و احکام شرعی است که در استدراک وسائل الشیعه شیخ حرعاملی نگاشته شده است. محدث نوری با جمع آوری بیش از ۲۳ هزار روایت، که در وسائل الشیعه نیامده اند، خدمت بزرگی در حفظ آثار و روایات اهل بیت - علیهم السلام - نموده است. کتاب مستدرک الوسائل از مجموعه های روایی معتبر شیعه به شمار می آید که در قرن اخیر نگاشته شده است.
برای اجتهاد و استنباط احکام شرعی، بعد از مراجعه به کتاب وسائل الشیعه و برای جستجوی کامل تر در میان روایات، به این کتاب نیز مراجعه می شود تا یقین به عدم معارض حاصل شود. محدث نوری با فحص کامل و جستجوی عمیق خود، به بسیاری از منابع کتابهای معتبر روایی دست یافت که در وسائل الشیعه حر عاملی نیامده است. این منابع شامل ۷۵ کتاب روایی معتبر شیعه است که محدث نوری در خاتمه، اعتبار هر یک از آنها را به اثبات رسانده است.
مؤلف روایات فراوانی از کتابهای معتبر روایی شیعه را که در معرض فراموشی بوده اند، جمع آوری کرده و پس از تحقیق در صحت و اعتبار آنها، به مجموعه های روایی شیعه اضافه نموده است و بر غنای آنها بیش از پیش افزوده است.
محدث در مقدمه کتاب، انگیزه خود را از نگارش این کتاب این گونه بیان می فرماید: «عالم کامل، متبحر خبیر، محدث نقّاد و آگاه، نشر دهنده آثار، جمع آورنده روایات، شیخ محمد بن حسن حرعاملی در کتاب وسائل الشیعه روایات و احادیث فراوانی را از میان کتابهای روایی علما و اصحاب جمع آوری نموده است؛ روایاتی که برای جان لذت بخش و برای دیده نور چشم است... ؛ ولی با مراجعه به دیگر کتب روایی اصحاب، به بخش دیگری از روایات برخوردم که کتاب ارزشمند وسائل آنها را در برندارد... و بعد از سعی و تلاش فراوان و جستجوی سخت در کتابهای روایی توانستم این مجموعه بزرگ و ارزشمند را جمع آوری نمایم که روایات آن در حدود روایات وسائل است و همچون روایات آن ارزشمند و گرانبها می باشد».
محدث نوری کتاب مستدرک را به شیوه کتاب وسائل نگاشته است و بابهای کتابش را همانند بابهای وسائل نامگذاری کرده تا مراجعه کننده به راحتی بتواند روایات مورد نظر را پیدا کند. و اگر در باب خاصی روایات جدیدی نیافته، آن باب را حذف کرده است. در این کتاب از صاحب وسائل به شیخ تعبیر شده و از وسائل به عنوان اصل یاد شده است. برخی از روایات ضعیف وسائل در این کتاب با سند صحیح آمده و بعضی روایات موقوف، مستند شده اند.
وضعیت نشر
این کتاب در ۱۸ جلد به زبان عربی و به همت انتشارات مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث، در سال ۱۴۰۸ هـ .ق در قم چاپ و منتشر شده است.
منبع
سایت اندیشه قم
...
[ویکی اهل البیت] مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل
حاج میرزا حسین نوری، مشهور به محدث نوری (م 1320 ق).
او در هیجده شوال 1254 ق در روستای یالو، از روستاهای اطراف شهرستان نور در استان مازندران، چشم به دنیا گشود. هنوز هشت سال او تمام نشده بود که غبار یتیمی بر چهره او نشست و پدر بزرگوار خود را که از علمای آن سامان بود، از دست داد.
حسین در خانواده ای اهل علم به دنیا آمده بود. لذا علاقه ای وافر به علم و دانش و سلسله جلیل روحانیت داشت. از همان کودکی به درس فقیه بزرگ آن دیار، مولا محمد علی محلاتی، رفت و علم و دانش را از محضر آن عالم بزرگ فراگرفت. میرزا در آغاز جوانی به شهر تهران سفر کرد تا از علمای بزرگ آن شهر نیز بهره مند گردد.
او در مجلس درس عالم جلیل شیخ عبدالرحیم بروجردی حاضر شد و از خرمن علم و دانش آن دانشمند بزرگ خوشه چید. علامه نوری در سال 1273 ق عازم نجف اشرف شد. او چهار سال در آن جا ماند و پس از آن به ایران بازگشت و در سال 1278 ق دوباره به عراق بازگشت. وی در شهر کربلا به محضر درس عالم بزرگ شیخ عبدالحسین تهرانی مشهور به شیخ العراقین رفت و سفری به شهر کاظمین داشت که مدت دو سال در آن جا ماند. وی مسافرت های فراوان دیگری نیز انجام داد. محدث نوری در سال 1314 ق، دو سال پس از وفات میرزای شیرازی، به نجف اشرف بازگشت و تا آخر عمر در آن جا باقی ماند.
محدث نوری یکی از کم نظیرترین چهره های علمی است که در این عصر پا به عرصه وجود نهاده است. وی از دانشمندان بزرگی بود که چونان ستاره ای پرفروغ در میان علمای شیعه درخشید و عمر ارزشمند خود را صرف خدمت به دین و مذهب نمود.
مولا محمدعلی محلاتی، شیخ عبدالرحیم بروجردی، شیخ عبدالحسین تهرانی، شیخ مرتضی انصاری، میرزای شیرازی، فتحعلی سلطان آبادی.
شیخ عباس قمی، آقا بزرگ تهرانی، علامه شیخ علی قمی، مولا محمدتقی قمی، شیخ اسماعیل بن شیخ محمدباقر اصفهانی، سید محسن امین، شیخ محمد حسین کاشف الغطاء.
[ویکی شیعه] مستدرک الوسائل (کتاب). مُستَدرَکُ الوَسائل و مُستَنبَطُ المَسائل مشهور به مستدرک کتابی دربردارنده احادیث فقهی، تألیف میرزا حسین نوری، مشهور به محدث نوری از علمای شیعه (متوفای ۱۳۲۰ هجری). این کتاب در استدراک و تتمیم وسائل الشیعه شیخ حر عاملی نگاشته شده و مهمترین اثر میرزای نوری به شمار می آید.
محدث نوری، کتاب وسائل الشیعه را از این رو انتخاب کرده که معتقد است حر عاملی، روایات و احادیث فراوانی را جمع آوری کرده و هیچ کتابی به پای آن نمی رسد و هیچ مجتهد فقیهی برای استنباط احکام شرعی، بی نیاز از آن نیست.
مولف، مبنای مستدرک نویسی را در سه بخش قابل تقسیم می داند: