مذحج

همی گفت با مویه آن پاکزاد کجایند مردان مذحج نژاد؟

زبیدات جمع زبید می‌باشد و فرد منسوب به این طایفه را زبیدی می نامند. افراد این طایفه با نام فامیلی زبید، زبیدی، زبیدات و زویداوی و زبیدانی شناخته می‌شوند. زبیدات شاخه‌ای از قبیله مذحج می‌باشند. [۱]

مسعودی آورده که از محمد پیامبر اسلام روایت کرده‌اند که از او معنی سبأ را پرسیدند. گفت مردی بود که ده فرزند آورد و چهار نفر ایشان به سوی شام رفتند و شش نفر راه یمن گرفتند… آن‌ها که راه یمن گرفتند حمیر و ازد و مذحج و کنانه و اشعریان و انمار بودند.

زُبید یکی از قبائل مشهور عرب است که قسمتی از آن امروزه در خوزستان سکونت دارد[نیازمند منبع]. نسب این قبیله به قبائل بزرگ مذحج می‌رسد و طبق نظر نسب شناسان زبید لقب نیای قدیم آنان منبه بن صعب بن سعدالعشیره بن مالک (همان مذحج) و فرعی از مجمع القبائل کَهلان بن سبا بن یشجب بن یعرب بن قحطان می‌باشد[نیازمند منبع].

در سایر شهرهای ایران هم مردم قبیله مذحج به صورت بومی صدها سال است که زندگی می‌کنند. زبانشان در مناطق غیر خوزستان به جز بخش عربخانه شهر شوسف نهبندان در استان خراسان جنوبی فارسی است. از جمله این شهرها اصفهان، کرمان، قم، تهران، بیرجند و حتی بندرعباس، زاهدان و مشهد را نیز می‌توان نام برد.

دو سوم جمعیت عرب عراق اصالتا مذحج هستند مانند آل ابراهیم بنی مالک قبایلی که اصل آنان از زبید است مانند بو محمد جبور دلیم بوسلطان سواعد عزه

حجاج بن مسروق جعفی از قبیله مذحج از جمله شیعیان مشهور علی بوده است. او در کوفه زندگی می‌کرد و هنگامی که از حرکت حسین بن علی به کربلا آگاه شد او را تا هنگام مرگش در واقعه کربلا همراهی کرد. هنگامی که کاروان حسین با سپاه حر روبرو شدند، او به فرمان حسین، اذان ظهر گفت.

چو زانگونه مذحج نژادان سخن شنیدند زان مرد پر مکر و فن

زکردار مردان مذحج نژاد هم ازکار فرمانده ی بد نهاد

قوم مذحج تا ظهور اسلام در یمن باشنده بودند. ابن سعد آورده که رسول خدا در سال دهم، سریه‌ای را به فرماندهی علی پسر ابی‌طالب به یمن فرستاد. علی در برخورد با مذحج آنان را به اسلام فراخواند. مذحجیان پس از این‌که رفتار پسندیده و با منطق والای علی را دیدند به اسلام گرویدند. نشانه‌هایی هست که آشنایی و گرایش بسیاری از مذحجیان به علی از همین سفرها بوده‌است.