گنبد سرخ

معنی کلمه گنبد سرخ در لغت نامه دهخدا

گنبد سرخ. [ گُم ْ ب َ دِ س ُ ] ( اِخ ) این گنبد از میان پنج بقعه مراغه قدیم تر است ، بنایی است مربع و گنبدی مقرنس دارد که هنوز باقی است. این بقعه مرکب است از اطاقی که بر سکوی بلند قرار دارد و در میان سکو دخمه ای ساخته اند، این دخمه به هیچ وجه با اطاق بالا راهی ندارد و در آن از بیرون به جانب مشرق باز میشود. درگاه در زیر طاقی بسیار مناسب است و بر فراز آن بدنه پر نقش و نگاری است که اطرافش را یک کتیبه کوفی احاطه نموده و چهار روزن در اطراف آن دیده میشود که از داخل چون نگاه کنیم در ریشه گنبد واقع است واز خارج چون نگریم در چهار جهت دایره قرار گرفته که سقف را بر آن افراشته بودند. قسمت پایین این بنا ازسنگ و بقیه از آجر است و در میان آجر سرخ رنگ کاشی فیروزه فام به کار برده شده... اسم و القاب بانی گنبد و تاریخ انجام یافتن آن را از کتیبه جهت شمالی میتوان خواند. کتیبه ضلع شرقی و جنوبی آیات قرآنی دارد و عبارت ضلع غربی حاکی از نام سازنده بناست. اگرچه این کتیبه از عبدالعزیزبن محمدبن سعد نام برده و تاریخ سال و ماه و روز را ذکر میکند، ولی چون اصلاً نمیدانیم عبدالعزیز سعد کیست بدین جهت گنبد سرخ را با وجود کتیبه خوانایی که دارد باید عجالتاً مزار شخص مجهولی بدانیم. ( از جغرافیای غرب ایران صص 240-241 ).

معنی کلمه گنبد سرخ در فرهنگ فارسی

یکی از بناهای قدیمی مراغه که سازنده آن عبدالعزیز بن محمد بن سعد است .
این گنبد از میان پنج بقعه مراغه قدیم تراست بنایی است مربع و گنبدی مقرنس دارد که هنوز باقی است

معنی کلمه گنبد سرخ در دانشنامه آزاد فارسی

گنبد سرخ (مراغه). گنبد سرخ (مَراغه)
بر بالای مدخل ورودی این بنا کتیبه ای به تاریخ ۵۴۲ق وجود دارد. در این کتیبه بانی بنا عبدالعزیز بن محمود بن سعد معرفی شده، که احتمالاً از کردهای رَوادی بوده است که پس از انقراض دیلمیان در آذربایجان حکومت می کردند. نام معمارِ بنا در کتیبه، بنی بکر محمد بن بندان بنّا، فرزند محسن معمار، آمده، اما شخص مدفون در بنا ناشناخته مانده، و در کتیبه یا منابع موجود، به نام وی اشاره ای نشده است. این بنا از داخل و خارج، قاعدۀ مربع شکل دارد که با طاق نماهایی قاب بندی شده است. گنبدی دوپوش بر فراز بنا قرار داشته، که امروزه پوش خارجی آن فروریخته، و فقط گِریو هشت وجهی آن باقی است. پوش داخلی، تزیین رسمی بندی دارد. در نمای خارجیِ بنا، تزیینات حجاری و آجرکاری به کار رفته است، و تزیینات محدود رنگی، شامل قطعات سفالی در زمینۀ آجری، نیز دیده می شود که از اولین موارد استفاده از تزیین رنگی در بناهاست.
گنبد سرخ (هرمزگان). گُنبد سرخ (هرمزگان)
گنبدی قدیمی در ۱۰کیلومتری راه بندر عباس ـ میناب در روستایی به همین نام. تاریخ احداث آن روشن نیست. این گنبد از آجر سرخ ساخته شده و قسمت بالایی آن فروریخته است. قسمت پایین آن مربع شکل با چهار درگاه، و قسمت میانی با تغییرات صورت گرفته، شش ضلعی است. سقفِ گنبد یک نورگیر دارد. در اطراف آن چند قبر قدیمی است. گنبد سرخ جنبۀ زیارتگاهی دارد.

جملاتی از کاربرد کلمه گنبد سرخ

اپرای توراندخت اثر جاکومو پوچینی بر اساس داستان روز سه‌شنبه ساخته شده‌است که توسط همراهش از گنبد سرخ که با مریخ مرتبط است به شاه بهرام گفته می‌شود.
اجرای آجرکاری این برج‌ها حاکی از مهارت بالای سازندگان آن است و این بنا را یکی از چشمگیرترین بناهای قرن پنجم قمری بدل کرده‌است. در آجرکاری این بنا، شیوه‌ای تازه به کار گرفته شده‌است که بعداً در ساخت بناهای دیگری چون گنبد سرخ مراغه نیز استفاده شده‌است.