ولنجک
معنی کلمه ولنجک در دانشنامه عمومی
ولنجک در شمال به ارتفاعات توچال، از جنوب به بزرگراه پارک وی، از شرق به زعفرانیه و از غرب به محله درکه می رسد. این محله در ناحیه دو از منطقه ۱ شهرداری تهران قرار دارد و جمعیت آن بر اساس آخرین سرشماری برابر با ۲۲۷۴۲ نفر بوده است.
از اماکن مهم این محله می توان به بام تهران، تله کابین توچال و دانشگاه شهید بهشتی و سالن اجلاس سران اشاره کرد.
ولنجک از واژه های فارسی «ول» و «ولنگ» آمده است. ولنجک محله ای در شمال غرب تهران در دامنه قله توچال است که جز از طریق کوه به هیچ جا راه ندارد و بن بست می باشد. از نظر لغوی ولنجک ترکیبی است از واژه «ولنج» یا همان «ولنگ» فارسی و حرف «ک» که کوچکی آن را می رساند؛ بنابراین «ولنجک» به معنای ” جای رها شده کوچک” است مانند ونک یعنی درخت کوچک.
به گفته حسن حسن زاده تهران شناس: در گذشته ولنجک آبادی کوچکی بود با انبوهی از تپه ماهورها و مسیرهای صعب العبور که در فصل زمستان دسترسی به نقاط مختلف آبادی را برای ساکنان کم شمارش دشوار می کرد. خیابان های شیب دار محله ولنجک که امروز میزبان آپارتمان ها وبرج های سربه فلک کشیده اند، گواهی همین مدعاست. با وجود این ردیف درختان کهنسال به جا مانده از آن آبادی قدیمی، هنوز هم حال و هوای روزگار گذشته شمیران را در ولنجک زنده نگه داشته و همین حال و هوای آشنا برخی نامگذاری های قدیمی در این محله را هم در گفت وگوهای روزمره اهالی حفظ کرده است.
ولنجک دهی بود در ۲ کیلومتری شمال غربی امامزاده صالح با ۸۰ نفر سکنه که همگی سادات بودند و شغلشان باغبانی و زراعت بود. ولنجک دهی بود سردسیر که آب آن از چشمه سار تأمین می شد و محصولاتش غلات و میوه های مختلف بودند راه آن ماشین رو بود. ولنجک محله ای اعیان نشین و شکارگاه اشراف قاجار بود. از نظر تاریخی قدمت آن بیشتر از قدمت نام تهران می باشد. از عهد صفویه ولنجک قدیم شکل گرفت و ولنجک جدید از آغاز دههٔ ۱۳۵۰ به وجود آمد و به تدریج گسترش یافت. علت توجه شاه عباس به ولنجک ارتباط آن با مسیر مازندران بود که مسافران از غرب تهران و شهر قزوین برای سفر به مازندران از این مسیر عبور می کردند. این منطقه که شن زار و پوشیده از علف کوهستانی بود، به خاطر قرار گرفتن بر سر راه مازندران از زمان صفویه مورد توجه شاه عباس اول واقع شد، در حالی که ساکنان بومی نداشت. در زمانی که روستای ولنجک به وجود آمد، هنوز از محمودیه، زعفرانیه و باغ فردوس نامی در کار نبود. ولنجک قدیم روستای کوچکی بود که حدود پانصد سال پیش به دستور شاه عباس اول با سکونت شش خانواده از سادات مازندران در کنار یک چشمه به وجود آمد. جای دقیق آن محل مسجد جامع ولنجک در شمالی ترین نقطه خیابان اعجازی ( آصف ) است. منوچهر ستوده دربارهٔ ولنجک در کتاب «جغرافیای تاریخی شمیران» می نویسد: «نخستین سکنه ولنجک ۶ خانواده از اهالی مازندران بودند که در این روستا ساکن شدند. اراضی ولنجک آباد کرده میرزا حسن امام جمعه، پدر میرزا زین العابدین امام جمعه، امام جمعه تهران در عصر ناصری و مظفری است. میرزا حسن ۵ تا ۶ خانوار از رعایای ایلکا و کمربُن نور مازندران را بدین محل آورد، قلعه ای برایشان ساخت و آن ها را در همان جا سکنا داد. » از این قلعه و نخستین خانه های ساخته شده در ولنجک چیزی باقی نمانده است.
جملاتی از کاربرد کلمه ولنجک
دانشگاه شهید بهشتی یکی از دانشگاه‌های دولتی ایران است که در منطقه ولنجک (درکه) در شمال غربی تهران واقع شده‌است. این دانشگاه از جمله بزرگ‌ترین و معتبرترین دانشگاه‌های ایران محسوب می‌شود. این دانشگاه در تاریخ ۱۳۳۸/۷/۲۷ با نام دانشگاه ملی ایران به دستور محمدرضا شاه پهلوی و توسط دکتر علی شیخ‌الاسلام تأسیس شد؛ و تا پیش از سال ۱۳۶۱ با این نام خوانده می‌شد.
در واقع او تمام دارایی خود را برای ساخت مدارس، مساجد، غسالخانه، درمان‌گاه و راه‌های روستایی هزینه کرد. وی حتی آپارتمان بزرگ خود در ولنجک را نیز به نام سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور کرده ولی همسرش تا پایان عمر حق استفاده از آن را دارد.
حسین شهبازیان، ۶ مرداد ۱۳۹۶ به دلیل کهولت سن درگذشت. پیکر حسین شهبازیان، ۹ مرداد ۱۳۹۶ در بهشت زهرا تشییع و در قطعه هنرمندان بهشت زهرای تهران به خاک سپرده شد. همچنین مراسم ترحیم او، ۱۲ مرداد ۱۳۹۶ در مسجدالنبی ولنجک تهران، با حضور هنرمندان برگزار شد.
اوین در شمال تهران و در دامنه کوه‌های البرز و از شمال به جاده درکه و ولنجک و از جنوب به بزرگراه چمران و مجموعه مسکونی آتی‌ساز، از شرق به محله محمودیه و زعفرانیه و از غرب به سعادت آباد محدود می‌باشد.
درکه، یکی از محله‌های شمال شهر تهران است. درکه در نزدیکی محله‌های اوین و ولنجک و در غرب شمیران قرار دارد. این محله به دلیل قرار گرفتن در دامنه کوه‌های شمالی تهران، ار محل‌های مناسب برای کوه‌پیمایی در تهران به‌شمار می‌رود. و جزوء شمالی‌ترین محله‌های تهران به حساب می‌آید.
همچنین دانشجویان در دانشگاه صنعتی امیرکبیر، دانشگاه تهران، دانشگاه هنر و معماری پارس، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی ولنجک و دانشگاه هنر تبریز نیز دست به تحصن زده و با برگزاری آیین‌هایی از کشته‌شدگان زاهدان و خاش یاد کردند. دانشجویان دانشگاه علم و فرهنگ تهران تجمع کرده و شعارهایی در اعتراض به کشته‌شدن معترضان در سیستان و بلوچستان با تیراندازی نیروهای امنیتی سر دادند.
دانشکدهٔ اقتصاد و علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی که سابقاً با نام‌های «دانشکدهٔ بانکداری و علوم مالی و اقتصادی» و «دانشکده علوم اقتصادی و سیاسی»نیز شناخته می‌شده، یکی از ۱۹ دانشکدهٔ دانشگاه شهید بهشتی است که همزمان با تأسیس دانشگاه در سال ۱۳۳۹ تأسیس شده و در پردیس اصلی دانشگاه در محله ولنجک واقع شده است .
پروژه ساخت تله کابین توچال با همکاری شرکت فرانسوی پوما در سال ۱۳۵۳ هجری شمسی آغاز گردید و در سال ۱۳۵۷ کار مسیر ایستگاه اول به دوم پایان یافت. تله کابین توچال در انتهای خیابان ولنجک و در ۳ کیلومتری میدان تجریش در منطقه شمیرانات واقع شده‌است.
این دو حادثه در بلوار ارتش و میدان دانشگاه شهید بهشتی در ولنجک روی داد. به گفته رسانه‌ها افراد موتور سوار با چسباندن یک وسیله انفجاری به خودروی پژو ۴۰۵ مجید شهریاری او را به قتل رساندند. به گفته شاهدان عینی دو دستگاه موتورسیکلت با نزدیک شدن به خودروی یکی از استادان دانشگاه بمبی را به سمت خودرو او پرتاب نموده و سپس از محل حادثه گریخته‌است. انفجار دوم نیز با نحوه مشابهی بر روی خودروی پژو ۲۰۶ فریدون عباسی روی داد که او از این انفجار جان سالم به در برد.
موسسه فرهنگی دارالزهرا یکی از مراکز مذهبی متعلق به اصلاح طلبان ایران است. پس از جلوگیری از برگزاری بسیاری از اجتماعات اصلاح طلبان در ماه رمضان سال ۱۳۸۸، برنامه‌های شبهای قدر در این مرکز برگزار شد. این مرکز در ولنجک تهران قرار دارد.