گل و لای

معنی کلمه گل و لای در لغت نامه دهخدا

گل و لای. [ گ ِ ل ُ ] ( اِ مرکب ، از اتباع ) پس از طغیان آب در رودخانه یا نهر مقداری رسوبات از خود باقی گذارد که آنرا گل و لای خوانند. عَجَل. ( منتهی الارب ): تَسمیل ؛ گل و لای آوردن دلو از چاه. ضطیط و ضطط؛ گل و لای سخت. تقن ؛ گل و لای چاه.فراش ؛ گل و لای خشک شده بر روی زمین. ( منتهی الارب ).

معنی کلمه گل و لای در فرهنگ فارسی

پس از طغیان آب در رودخانه یا نهر مقداری رسوبات از خود باقی گذارد که آنرا گل و لای خوانند .

جملاتی از کاربرد کلمه گل و لای

سرامیک از دیرباز نقش مؤثری را در تصفیه آب داشت و پیشینیان به خوبی از نظر آلاینده زدایی و فیلتراسیون سرامیک آگاه بود به نوع ای که از دیگ‌های بزرگ سرامیکی به همراه خاک رس و خاک اره در جهت گرفتن گل و لای آب خروجی از چاه و در ورودی زمین‌ها استفاده می‌شد به مرور زمان به دلیل ناتوانی این فیلترهای سرامیکی در کشتن ویروس‌های موجود در آب و گرفتن گچ آب این فیلترها منسوخ شدند.
افگنده نفس، در گل و لای علایقم تا آردم برون دل پر قوتم بده
مساحت جزیره کورا ۴۳ کیلومتر مربع است. درازای جزیره ۱۱٫۸ کیلومتر و پهنای آن ۵٫۲ کیلومتر است. این جزیره کم‌ارتفاع و دارای گل و لای است و در جهت شمال‌شرقی به شمال امتداد دارد.
زمستانش گل و لای و لجن ها به جای خز و سنجاب و کجن ها
شیطان که مدتی بلو بن را تماشا کرده بود، تصمیم گرفت او را برای استفاده به عنوان یک کوه دستگیر کند. شیطان بی‌رحمانه از میان آتش جهن سوار اژدها شد تا اینکه اژدها فرار کرد. بلو بن با عجله برای بازگشت به محل امن لانه خود، این اشتباه را مرتکب شد و از میان سطوح گِلی عبور کرد. او در گل و لای گیر کرد و در آن فرو رفت. نسخه دیگر داستان می‌گوید که او در داخل کشور زندگی می‌کرد اما برای خنک‌شدن به کیلوه مهاجرت کرد.
راه شهوت پر گل و لای بلاست هر که افتاد اندرین گل برنخاست
ساحل رودهایی که دارای ساحل ماسه‌ای توأم با گل و لای باشند. در درون بستر نقب‌هایی حفر نموده و در آنجا پنهان می‌شوند. آب‌های گل آلود را ترجیح می‌دهند. روی ساحل رودخانه تا فاصله حدود پنج متر نیز از آب فاصله می‌گیرند. دمای آب در زیستگاه‌های این ماهی تا ۳۸ درجه نیز می‌رسد.
راه شهوت پر گل و لای بلاست هر که افتاد اندر آن گل برنخاست
با توجه به فرهنگ محلی، در ابتدا آتش و گدازه از این کوه برمی‌خاست و یک آتشفشان فعال بوده ولی یک کشیش محلی، که ادعا داشت این آتش شیطانی است، با پاشیدن آب مقدس بر آن، باعث بدل شدن آتش به گل و لای شد.
کو مرد دلیری که به بازوی توانا بزداید از این چشمه‌، گل و لای و لجن را
در میان کشاورزان این منطقه از زمان پیشینیان رسم بوده که هر سال در مواقعی که گل و لای مسیر جوی‌های آب که از شعبه‌های رودخانهٔ قم‌رود می‌باشد را مسدود می‌کرده یا در ماه اسفند اوایل فصل بهار که رشد گیاهان و علف‌های هرز باعث سختی آبرسانی به مزارع این شهر می‌شده، با اعلام بزرگان شهر، مردم در مسجد جامع جمع شده و با کمک یکدیگر به پاکسازی حریم جوی می‌پردازند. این رسم قدیمی هنوز هم در این شهر اجرا می‌گردد.
در قاهره، نیل در جایی که زمانی یک پای‌رود وسیع بود، پخش می‌شود و متعاقباً توسط رسوبات گل و لای پر می‌شود تا آنچه را که اکنون یک دلتای حاصلخیز و بادبزن شکل است، تشکیل دهد که در انتهای دریا حدود ۲۵۰ کیلومتر عرض و حدود ۱۶۰ کیلومتر از شمال به جنوب امتداد دارد. دلتای نیل تقریباً ۲۲۰۰۰ کیلومتر مربع (تقریباً معادل مساحت ماساچوست) را پوشش می‌دهد. بر اساس روایت‌های تاریخی از قرن اول پس از میلاد، زمانی هفت شاخه از نیل از دلتا می‌گذشت. بر اساس روایت‌های بعدی، نیل در حدود قرن دوازدهم، تنها شش شاخه داشت.
هامون جازموریان بین کوه‌های مکران و شاهسواران قرار دارد و از مشرق به مغرب تقریباً به‌طول ۳۰۰ کیلومتر و از شمال به جنوب به‌عرض ۱۰۰ کیلومتر است. رودهای هلیل‌رود و بمپور به این هامون می‌ریزند. برخلاف تمام هامون‌های بسته درونی ایران خاک‌های هامون جازموریان چندان شور نیست و زمین آن از قلوه‌سنگ‌ها و لایه‌های شنی و آهکی ساخته شده‌است. کوه‌هایی که آن را فرا گرفته‌اند یا به‌طور ملایم به‌داخل آن پیش می‌روند یا یک‌مرتبه فرود آمده شیب تند می‌سازند و دامنه‌های آن‌ها را نهرهای کوچکی قطع می‌کند که گل و لای با خود حمل کرده مخروط‌های سیلی می‌سازد. [نیازمند منبع]
محققان تخمین زده‌اند که رسوبات گل و لای مفید در این دره از حدود ۱۰ هزار سال پیش آغاز شده است. میانگین رسوب سالانه خاک قابل کشت در طول مسیر دره رودخانه حدود نه متر بود. تجزیه و تحلیل جریان نشان داد که سالانه ۱۰٫۷ میلیون تن ماده جامد از قاهره عبور می‌کند.
نخست گام که بیرون نهادم از سر کوی میان برف و گل و لای آشنا کردم
برخی از خیابان‌ها با بیرون شدن گل و لای از چاله‌های به وجود آمده، رنگ و روی خیابان‌های خاکی و آسفالت نشده را به خود گرفتند و کمتر می‌توانست باور کرد که این خیابان‌ها زمانی آسفالت بوده‌اند.