گل مالی
معنی کلمه گل مالی در فرهنگ فارسی
معنی کلمه گل مالی در دانشنامه عمومی
آئین خاص گل مالی در خرم آباد و مناطق اطراف آن دارای چند مرحله است که از روز هفتم محرم که به روز «تراش عباس» موسوم است شروع می شود. در روز هفتم محرم عزاداران حسینی به حمام رفته و پس از اصلاح سر و صورت و نظافت کامل، لباس های تمیز می پوشند که این روز را «تراش عباس» می نامند. از این روز به بعد، عده ای برای افروختن آتش در صبح عاشورا به جمع کردن و گردآوری هیزم در سطح شهر می پردازند تا اگر در روز عاشورا برف و باران ببارد و احیاناً هوا سرد باشد، عزادارانی که در گِل می افتند ( مراسم گِل افتادن ) از سرما حفظ شوند. به این منظور عده ای در محل دوره افتاده و با خواندن جملاتی از خانه ها تقاضای هیزم می کنند که مردم نیز با کمال میل بسته به نذری که دارند به آنان هیزم می دهند. در روز تاسوعا نیز عزاداران خاک نرم و مخصوصی بنام گل باغچاله ( گل رس ) را مهیا کرده و در میدان های بزرگ و کوچک که معمولاً با آجر چینی در جلوی خیمه ها و تکیه های شهر درست می شود می ریزند و در روز عاشورا این خاک را با گلاب مخلوط کرده و گل روز عاشورا را مهیا می کنند. همه مردم لر خه ره مالی ندارند. فقط مردم استان لرستان این رسم را دارند. روز عاشورا، عزاداران فراخوانده شده با حضور در تکیه های محله و گل مالی کردن خود گرد آتش می ایستند تا از سرما محفوظ مانده و شروع به سینه زنی و عزاداری می کنند.
در بروجرد در صبح عاشورا و هم زمان با طلوع آفتاب، در محل تجمع هر یک از دسته های عزادار، دیگ های مسی برای جوشاندن گِل و آماده سازی خَه رّه تدارک دیده می شود. عزاداران قدری از خَه رّه را به لباس، ریش، مو و گونه خود می مالند. دسته های عزادار از ابتدای صبح در کوچه و خیابان ها روانه مجالس عزاداری می شوند و در هر مجلس سینه زنی می کنند. به نوشته کتاب «تذکره حسین حزین»، گل گیرندگان که به آن ها خَه رّه گیر گفته می شود به طور عمده پیرمردان و سالمندان بوده اند که در دسته های سینه زنی در جلوی هیئت قرار می گرفته اند و خه ره گیران بی ریاترین سینه زنان بوده اند. در صفحه ۱۸۳ تذکره حزین آمده است:
جملاتی از کاربرد کلمه گل مالی
به گفته خبرگزاری مهر، یکی از عوامل تخریب جنگل‌ها در استان لرستان و ا که هر ساله تکرار میشود بحث استفاده از هیزم و چوب درختان در برگزاری آئین گل مالی روز عاشورا است. در روز عاشورا در استان لرستان به دلیل وجود برخی باورها مردم تعدادی از شهرها و روستاهای استان به گل می‌افتند که برای خشک شدن و گرم کردن افراد، هیئت‌های عزاداری باید اقدام به روشن کردن آتش کنند که در این راستا بخشی از درختان استان برای استفاده به عنوان هیزم قطع می‌شوند.
تاسوعا در باورهای شیعی روز عباس بن علی معروف به ابوالفضل است که مأمور آوردن آب به سپاه حسین بن علی بود. در این روز در مجالس روضه خوانی روضه سقای دشت کربلا خوانده میشود و ذاکرین اشعاری در این زمینه را زمزمه می‌کنند. شهرهای شیعه نشین در این روز شاهد حرکت دسته‌های عزادار در کوچه‌ها و خیابان‌ها هستند و نیز توزیع نذر، علم گردانی، شبیه خوانی، گل مالی و…