گشتاسبی

قطع درختان تالش گشتاسبی و انتقال چوب‌ها به شروان و روسیه، دست‌گذاشتن بر زنبورداری تالشان و وصول مالیات‌های سنگین و بیگاری‌کشیدن از تالشان از دیگر اقدامات روس‌ها در منطقه بود.

جمهوری خودگردان تالش-مغان یک جمهوری خودگردان با عمر کوتاه به ریاست‌جمهوری علی‌اکرم همت‌زاده بود که از ژوئن تا اوت ۱۹۹۳ (به‌مدت دو ماه) ادارهٔ تالش گشتاسبی را برعهده داشت. این جمهوری خودخوانده در جنوب خاوری منطقهٔ خاک جمهوری آذربایجان قرار داشت و از رایون‌های آستارا، لریک، لنکران، ماساللی، یاردیملی، جلیل‌آباد و بیله‌سوار تشکیل شده بود. از نظر جغرافیایی، جمهوری خودگردان تالش-مغان همهٔ مناطق پایین رود ارس در جمهوری آذربایجان را شامل می‌شد.

روس‌ها پیش از این تاریخ در زمان یکی از جنگ‌های خود با ایران، پس از تسخیر موقت تالش گشتاسبی، برای تثبیت خود در منطقه، ضمن احداث استحکامات در سراسر منطقه، به کوچاندن اجباری تاتارها (ترک زبانان اَرّان)، گرجی‌ها و ارمنی‌ها به تالش گشتاسبی دست زدند که با مرگ پتر در ژانویه ۱۷۲۵/۱۱۳۷ ق. این سیاست آن‌ها تا اندازه‌ای معوق ماند.

مساحت توزیع حوضه آبریز دریای خزر در مناطق مختلف تالش بیش از ۱۲۵۰۰ کیلومتر مربع در سال ۱۳۹۴ می‌باشد که رودخانه کورا در تالش گشتاسبی بیشترین آبریز دریای خزر را دارد.

در منابع قدیمی، آبادسازی منطقه تالش گشتاسبی را به گشتاسب‌شاه نسبت داده‌اند.

پس از اعلام این تصمیم، اعتراضات گسترده مردمی سراسر تالش گشتاسبی را فرا گرفت. میرحسن‌خان، حاکم ایرانی تالش شمالی، با این عهدنامه مخالفت کرد و با درافتادن با عباس میرزا محبوس شد و از حبس گریخت. او مدتی مقاومتی مسلحانه در جنگل‌های میانکوه علیه نیروهای روسی انجام داد که بی‌نتیجه بود و در سال ۱۲۴۶ قمری به طرز مشکوکی در تهران درگذشت.

بر پایهٔ عهدنامه ترکمنچای در ۲۱ فوریه ۱۸۲۸ (میلادی) در زمان فتحعلی شاه قاجار، میان روسیه و ایران امضا شد تالش گشتاسبی نیز یکی از سرزمین‌هایی بود که از ایران جدا شد.

جمهوری خودگردان تالش-مغان یک جمهوری خودگردان به ریاست‌جمهوری علی‌اکرم همت‌زاده بود که از ژوئن تا اوت ۱۹۹۳ ادارهٔ تالش گشتاسبی را بر عهده داشت. این جمهوری در جنوب خاوری منطقهٔ خاک جمهوری آذربایجان قرار داشت و از تعداد اندک جمعیت‌هایی از شهرها و رایونهای آستارا، لریک، لنکران، ماساللی، یاردیملی، جلیل‌آباد و بیله‌سوار تشکیل شده بود. از نظر جغرافیایی، جمهوری خودخواندهٔ تالش-مغان منطقهٔ نیمهٔ کوچکی از مناطق پایینِ رود ارس در جمهوری آذربایجان را شامل می‌شد.

امان‌الله گشتاسبی (زادهٔ ۱۳۴۴ گچساران) سرتیپ‌دوم سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است، که هم‌اکنون فرماندهی سپاه بیت‌المقدس کردستان را برعهده دارد.

گر از تخمه شاه گشتاسبی فروزنده کاخ لهراسبی

نخستین سفر شیخ زاهد گیلانی (کسی که شیخ صفی‌الدین اردبیلی مرید او بوده) به گشتاسبی آذربایجان در کرانهٔ دریای خزر بود. در آن زمان پادشاه آن دیار شیروانشاه اخستان بود و پسری داشت سیامک نام که به حکم ارغون خان (۶۸۳–۶۹۰) پادشاه مغول کشته شد.

زند گشتاسبی به جز تو که خواند؟ زنده‌دار کیان به جز تو که ماند؟