کجکی

کار ساختمانی این سد در سال ١٣٩۵ شروع شده و در سال ١٣٩٨ ختم گردید. قبل از ساخت این سد بر روی رودخانه نیلی، آب این رود به سد کجکی و در نهایت به دریاچه هامون می‌ریخت.

در سال ۱۳۸۷ خورشیدی حدود پنج هزار نفر از نیروهای ارتش آمریکا و نیروهای افغان ، موفق شدند پس از سفری پنج روزه و نبرد با شورشیان، یک توربین تولید برق را به سد کجکی در جنوب افغانستان برسانند.

بنا بر قراردادی که میان ایران و افغانستان در سال ۱۳۵۱ ه‍.ش بسته شده آب باید همواره در جریان و در هر ثانیه ۲۶ مترمکعب آب (برابر با ۸۵۰ میلیون مترمکعب در سال) سهم سیستان و دریاچهٔ هامون باشد. بسته شدن کامل بند کجکی و نرسیدن سهم سیستان در زمان طالبان از مسائل مورد مناقشه میان دو کشور بوده‌است.

به خاطر تکمیل نشدن دریچه‌های سد، سد کجکی همهٔ آب بالاتر از ۱۰۳۳٫۵ را از مخزن خود تخلیه و روان می‌کند.

در مناطق آب‌های استاده تالاب‌ها دریاها جوی‌ها جهیل‌ها انواع ماهی‌ها حیات بسر می‌برند. پروژه‌های سروبی، کوکچه، نغلو، کجکی و کمال خال برای چندین مقاصد اعمار گردیده‌است. یکی از مقاصد زیستگاه حیات وحش و ماهی‌ها می‌باشد.

سد کجکی در سال ۱۹۵۳ میلادی توسط شرکت آمریکایی «واشینگتن گروپ اینترنشنال» (موریسون-کنودسن) ساخته‌شد.

آب‌های روان‌شده از این بند تا ۵۰۰ کیلومتر به سوی پایین‌دست، در کانال‌های کشاورزی منطقه جریان می‌یابد. در طی سال‌های گذشته به جهت خشک‌سالی در افغانستان به عنوان سرچشمهٔ آب هیرمند با بسته شدن دریچه‌های بند کجکی و کاهش ورودی آب به هیرمند در ایران در میان دو کشور اختلافاتی بروز کرد.

مهم‌ترین رود و بزرگ‌ترین تأمین کنندهٔ آب این دریاچه‌ها رود هیرمند است که با احداث سد کجکی روی آن در افغانستان، وسعت این دریاچه‌ها کاهش یافته‌است. رودهای مهمی که از خراسان جنوبی به سوی دریاچه جریان دارند، رود شور نهبندان و رود بندان هستند.

سد سوختوک یکی از سدها وزنی افغانستان روی رود نیلی، از شاخه‌های دریای هلمند در ولسوالی نیلی، این ولایت ساخته شده‌است. این سد قابلیت تولید ۷۰۰ کیلووات برق را دارد و برای تأمین انرژی شهر نیلی استفاده می‌شود. کار ساختمانی آن در سال ۱۳۹۵ شروع شده و در سال ۱۳۹۸ ختم گردید. قبل از تأسیس سد سوختوک آب دریای نیلی در سد کجکی و در نهایت به دریاچه هامون می‌ریخت.