چنگیزی

مویست یا که فتنه چنگیزی بر قتل من نهد هله یا سارا

تپه قلعه چنگیزی مربوط به دوره اشکانیان است و در شهرستان سلسله، بخش فیروزآباد، دهستان فیروزآباد، ۷۵۰ متری شمال روستای اصلانشاه واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۸ اسفند ۱۳۸۵ با شمارهٔ ثبت ۱۸۷۹۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

کوکو، به لب دجله بغداد همی گفت کو نغمه چنگیزی و کو عزم هلاکو

دو صد بغداد را چنگیزی او چو گور تیره بختان کرد و بگذشت

عالم همه ویرانه ز چنگیزی افرنگ معمار حرم باز به تعمیر جهان خیز

خمینی همان‌جا برای حاضران سخنرانی کرد و چنین گفت: «... عیب است برای کسانی که ادعای پیروی از حضرت امیر و امام حسین را دارند، در برابر این نوع اعمال رسوا و فضاحت‌آمیز دستگاه حاکمه، خود را ببازند. دستگاه حاکمه با ارتکاب این جنایت، خود را رسوا و مفتضح ساخت و ماهیت چنگیزی خود را به خوبی نشان داد. دستگاه جبار با دست زدن به این فاجعه، شکست و نابودی خود را حتمی ساخت…»

این واژهٔ سغدی پس از آن برای زنان فرمانروایان خوارزمشاهی، سلجوقی و چنگیزی نیز به کار رفت. در دوران تیموریان در آسیای میانه واژهٔ بیگم جایگزین این عنوان شد.

حکمتی کو عقدهٔ اشیا گشاد با تو غیر از فکر چنگیزی نداد

جور چنگیزی و افغان ستمگر دیده گرچه از دشمن دون ظلم مکرر دیده

در شهنامه چنگیزی مجموعاً ۸۲ بار به نام‌های «ایران» و «ایران‌زمین» اشاره شده و بر ایرانی‌بودن پادشاهان ایلخانی و نقششان در پاسداری از مرزهای ایران‌زمین تأکید شده‌است.

خوشا ایام چنگیزی و آن اوضاع خونریزی که گر خونریزیش بد شیوه بد خونریزی عنوانش

ابوسعیدنامه، کلیله و دمنه، معراج‌نامه و تاریخ چنگیزی از جمله کتاب‌هایی بودند که توسط نگارگری به نام احمدِ موسی در زمان سلطان ابوسعید مصور کرد که برخی اوراق پراکندهٔ آنان باقی است.

جان‌علی چنگیزی، وزیر سابق آموزش و پرورش بلوچستان، پاکستان بود. او به خانواده‌ای از طبقه متوسط-پایین‌تر تعلق دارد و سیاست را در زندگی دانشجویی خود آغاز کرد. وی به نمایندگان از حزب مردم پاکستان به پارلمان راه یافت و از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۶ به عنوان معاون دبیرکل آن در بلوچستان خدمت کرده‌است. در حال حاضر وی معاون اول حزب مردم بلوچستان است. او به زبان‌های انگلیسی، اردو، دری و پشتو تسلط دارد. جان علی چنگیزی تنها هزاره سیاستمدار در هر حزب فدرال است و اولین شخصی می‌باشد که در ایالت بلوچستان به رده اول رهبری می‌رسد.