چرکسی
جملاتی از کاربرد کلمه چرکسی
فرصت کناره‌گیری از رقابت‌های انتخاباتی در ۱۰ سپتامبر به پایان رسید. شمار تمام نامزدها در این تاریخ ۱۲۵۲ نفر در قالب ۲۲۶ فهرست بود. ۱۸ نامزد از انتخابات کناره‌گیری کرده بودند و صلاحیت ۲۱ نفر رد شده بود. خبرگزاری اردن اعلام کرد «۱۲۵۲ نامزد که شامل ۹۲۰ مرد مسلمان، ۲۴۵ زن مسلمان، ۵۸ مرد مسیحی، ۵ زن مسیحی، ۲۲ مرد چرکسی و چچنی و ۲ زن چرکسی و چچنی در این انتخابات نامزد شدند.»
شاه با ولیعهد، محمد باقر میرزا (متولد ۱۵۸۷؛ در غرب به صفی میرزا معروف است) روابط خوبی داشت. تا اینکه در سال ۱۶۱۴و لشکرکشی به گرجستان، شنید که شاهزاده با فرهاد بیگ چرکس، علیه او توطئه می‌کند. اندکی بعد، شاهزاده در حین شکار، یک گراز با پیش از شاه شکار کرد که نوعی بی‌احترامی به شاه بود. این عمل ظن عباس را تأیید کرد و در غم و اندوه فرورفت. او دیگر به هیچ‌یک از سه پسرش اعتماد نداشت. در سال ۱۶۱۵، تصمیم گرفت راهی جز کشتن شاهزاده ندارد. چرکسی به نام بهبود بیگ دستور را اجرا کرد و شاهزاده در حمامی در شهر رشت به قتل رسید. شاه از اقدام خود پشیمان شد و در اندوه فرورفت.
بیلال والریوویچ ماخوف (روسی: Билял Валерьевич Махов؛ زادهٔ ۲۰ سپتامبر ۱۹۸۷) ورزشکار چرکسی اهل روسیه است که در سه رشتهٔ کشتی آزاد، کشتی فرنگی و هنرهای رزمی ترکیبی فعالیت می‌کند. او تنها کشتی‌گیری در ۴۲ سال گذشته است که توانسته همزمان در هر دو رشتهٔ آزاد و فرنگی در قهرمانی کشتی جهان مدال بگیرد. ماخوف در دستهٔ فوق سنگین‌وزن کشتی آزاد برندهٔ مدال طلای المپیک ۲۰۱۲ لندن و قهرمان سه دورهٔ قهرمانی کشتی جهان در سال‌های ۲۰۰۷، ۲۰۰۹ و ۲۰۱۰ است. او اکنون در دستهٔ سنگین‌وزن با مبارزه قهرمانی نهایی (یواف‌سی) قرارداد دارد اما به دلیل دوپینگ قرارداد او به حالت تعلیق درآمده‌است.
جنگ کریمه یکی از بخش‌های رقابت طولانی قدرت‌های اروپایی برای تصاحب قلمروهای امپراتوری در حال زوال عثمانی بود. این جنگ چنان بار سنگین اقتصادی‌ای بر دوش‌های امپراتوری گذاشت که دولت مجبور شد تا ۵ میلیون پوند در سال ۱۸۵۴ از قدرت‌های خارجی قرض بگیرد. در جریان جنگ کریمه، حدود ۲۰۰ هزار تن از تاتارهای کریمه مجبور به ترک خانه خود شده و به امپراتوری عثمانی مهاجرت کردند. همچنین در جریان جنگ قفقاز، ۵۰۰ هزار تا ۱٫۵ میلیون چرکسی از سرزمین‌های خود توسط روسیه رانده شده و در آناتولی ساکن شدند. این مهاجرت‌ها نیز خود در پروسه مدرن‌سازی امپراتوری عثمانی تأثیر زیادی گذاشت.
در پی همزیستی دیرباز تات‌ها و آذربایجانی‌های ترک، آرنگ‌های مشترک فراوانی در زمینه‌های کشاورزی، خانه‌داری، و فرهنگ پدید آمده‌است. فولکلور امروزی آذربایجانی ظاهراً از پایهٔ فرهنگ ایرانی بالیده‌است. پوشش سنتی بانوان تاتی دربرگیرندهٔ پیراهنی دراز، شلواری گشاد که در بیرون پوشیده می‌شود، لباس خطی باریک، لباس روییِ بدون دکمه، شال و جوراب ساقه بلند مراکشی است. پوشاک مردان شامل نیم‌تنهٔ چرکسی و کلاه پوستین بلند می‌باشد. شمار بزرگی از تات‌ها در کوه‌ها می‌زیند یا در بخش صنعت کار می‌کنند. همچنین گروه اجتماعی، فرهنگی و روشنفکر نیز پدید آمده‌است.
شهر آرماویر در شرق قلمرو کراسنودار با جمعیتی حدود ۲۲۰۰۰۰ نفر در سال ۱۸۳۹ توسط ارامنه چرکسی که در زمان جنگ این کشور با چرکس‌ها به روسیه نقل مکان کردند، تأسیس شد. این شهر به افتخار اولین پایتخت ارمنستان نامگذاری شده‌است. حدود ۱۰۰ هزار ارمنی در شهر آرماویر زندگی می‌کنند.
در اواخر از جنگ روسیه و چرکسی (۱۷۶۳–۱۸۶۴)، بسیاری از چرکس زادگاه خود در قفقاز شمالی گریختند و در امپراتوری عثمانی حل شدند. اکثر چرکیسها از نظر قومی به‌طور کامل در فرهنگ ترکیه جذب شده‌اند، ردیابی، شمارش و حتی برآورد حضور قومی آنها را دشوار می‌کند.
طی سال‌ها زندگی در آن‌جا بسیاری واژگان از زبان‌های چرکسی و ترکی استانبولی وارد زبان آنان شد و در نهایت در سال ۱۹۹۲ بدنبال مرگ توفیق اسنچ که آخرین گویشور اوبیخی ترکیه بود پرونده این زبان بسته شد و زبان اوبیخی با پدیده مرگ زبان از صحنه زبان‌های جهان کنار رفت. پیش از مرگ اسنچ، بسیاری از زبانشناسان نظیر گئورگس چاراچیدزه، ژرژ دومزیل و هانس ووخت شمار زیادی از واژگان این زبان را جمع آوری کرده و ضمن ثبت این زبان پرونده‌های صوتی متعددی را از این آخرین گویشور اخذ کرده بودند. امروزه زبان اوبیخ‌های ترکیه ترکی استانبولی است.
چرکس‌ها در ایران قادر به سخن گفتن به زبان چرکسی نیستند و به زبان فارسی سخن می‌گویند. چرکس‌ها پس از گرجی‌ها، دومین گروه بزرگ قفقازی در ایران هستند.