پوتمکین

معنی کلمه پوتمکین در لغت نامه دهخدا

پوتمکین. [ پ ُ ت ِ ] ( اِخ ) یکی از مارشالهای معروف روسیه. وی در سایه حسن و جمال خود منظور نظر کاترین دوم بود. در سال 1773 م. در محاربه با دولت عثمانی فاتح شد و به رتبه مشیری و عنوان پرنسی نایل و مورد لطف امپراتریس گردید و بعد به مقام رئیس وکلائی رسید. انقسام لهستان را پیش نهاد و کریمه را ضبط کرد. وی مردی حریص بود و نسبت به اهالی سرزمینهای مسخّر ظلم و ستم بسیار روا داشت و توجه و مفتونیت کاترین وی را مغرور کرد و بنای کبر و بزرگ منشی گذاشت تا آنجا که توجه و التفات امپراتریس را از دست داده و در سال 1791م. درگذشت.

جملاتی از کاربرد کلمه پوتمکین

عبارت دهکده‌های پوتمکین (روسی: потёмкинские деревни) در اصل برای توصیف دهکده‌ای غیرواقعی به کار می‌رفت که فقط برای تحت تأثیر قرار دادن ساخته شده. بنا بر روایت، گریگوری پوتمکین در جریان سفر کاترین دوم به کریمه در ۱۷۸۷ تأسیساتی غیرواقعی در کرانه‌های رود دنیپر ساخت تا او را گول بزند. امروزه این عبارت نوعاً در سیاست و اقتصاد برای توصیف هر سازه (حقیقی یا مجازی) به کار می‌رود که فقط برای فریب دیگران ساخته شده تا فکر کنند وضعیتی از آنچه واقعاً وجود دارد بهتر است. برخی مورخین مدرن مدعیند در اصل داستان مبالغه شده‌است.
گودوویچ به خاطر یک سری از محاصره‌های درخشان که در طول جنگ روس و ترکیه (۱۷۹۲–۱۷۸۷) به دست آورد، شهرت اروپایی کسب کرد. در سال ۱۷۸۹ وی موفق شد قلعه خدیجبی را که توسط دولت امپراتوری به اودسا تغییر نام داد، ببرد. او اقدام به تصرف کیلیا، دژ محکم فرمانده دلتای دانوب کرد. وقتی شاهزاده پوتمکین را به محاصره ایزمائیل آماده کرد، وی را به جای سوورف جایگزین کرد. پس از آن گودوویچ به جبهه قفقاز نقل مکان کرد و در آنجا به مهمترین دژ عثمانی، آناپا حمله کرد و پادگان آن ۱۳۰۰۰سرباز را اسیر کرد.
از فیلم‌ها یا برنامه‌های تلویزیونی که وی در آن نقش داشته‌است می‌توان به رزم‌ناو پوتمکین اشاره کرد.
جنبش مونتاژ شوروی جنبشی سینمایی است که در دهه ۱۹۲۰ شکل گرفت و تنها جنبش سینمایی دوران سینمای صامت بود که چند سالی هم در سینمای ناطق دوام آورد. نظریه پردازان این جنبش که خود فیلمسازان توانایی هم بودند، نظریه مونتاژ شوروی را مطرح کردند. لف کولشوف، وسولد پودوفکین، سرگئی آیزنشتاین، ژیگا ورتوف و الکساندر داوژنکو از مهم‌ترین نظریه پردازان و فیلم سازان این جنبش بودند. اعتصاب به کارگردانی آیزنشتاین اولین فیلم مهم جنبش مونتاژ شوروی و رزمناو پوتمکین ساخته همین فیلمساز مشهورترین فیلم جنبش است. همان‌طور که از نام این جنبش پیداست، وجه ممیزه اصلی فیلم‌های این جنبش در حوزهٔ تدوین است.
امپراتوری عثمانی با حمله به دو قلعه در نزدیکی شبه جزیره کینبرن، در جنوب اوکراین، حمله تهاجمی خود را آغاز کرد. فرمانده روسی الکساندر سووروف در سپتامبر و اکتبر ۱۷۸۷ این دو حمله ناشی از دریا عثمانی را دفع کرد و به این ترتیب امنیت کریمه را تأمین کرد. در مولداوی، نیروهای روسی شهرهای عثمانی خوتین و یاش را به اشغال گرفتند. اوچاکیف، در ۶ دسامبر ۱۷۸۸ پس از محاصره شش‌ماهه به دست شاهزاده گریگوری پوتمکین و سووروف افتاد. تمام غیرنظامیان در شهرهای اسیر شده به دستور پوتمکین قتل‌عام شدند.
اپرا و تماشاخانه باله اودسا (اوکراینی: Одеський національний академічний театр опери та балету) قدیمی‌ترین تماشاخانه اودسا در اوکراین است. این ساختمان و پلکان پوتمکین مشهورترین عمارت‌های اودسا هستند. اولین سالن اپرا در ۱۸۱۰ افتتاح شد و در ۱۸۳۷ بر اثر آتش‌سوزی از بین رفت. ساختمان جدید به دست فلنر و هلمر و به سبک معماری نئوباروک ساخته و در ۱۸۸۷ افتتاح شد. معماری سالن مجلل این تماشاخانه به سبک روکوکوی فرانسوی متأخر است. آکوستیک نعل‌اسبی منحصربه‌فرد این سالن به اجراکنندگان اجازه می‌دهد حتی یک زمزمه آهسته را به تمام نقاط سالن برسانند. آخرین بازسازی این تماشاخانه در سال ۲۰۰۷ به اتمام رسید.
همان‌طور که بر تضادها در نماهای مختلف تأکید می‌شد، در یک نما نیز ویژگی‌های گرافیکی نما به کمک طراحی صحنه در جهت ایجاد تضاد به کار می‌رفت. مثلاً در فیلم رزم ناو پوتمکین آیزنشتاین، در صحنهٔ شکستن بشقاب توسط ملوان معترض، جهت خطوط لباس ملوان در تضاد با پس زمینهٔ دیوار پشت سرش قرار دارد.
از فیلم‌ها یا برنامه‌های تلویزیونی که وی در آن نقش داشته است می‌توان به رزم‌ناو پوتمکین اشاره کرد.