پنچاتنترا
معنی کلمه پنچاتنترا در لغت نامه دهخدا

پنچاتنترا

معنی کلمه پنچاتنترا در لغت نامه دهخدا

پنچاتنترا. [ پ َ ت َن ْ ] ( اِخ ) مجموعه مشهور قصص و داستانهای هندی که جنبه اخلاقی دارد و اساس کتاب کلیله و دمنه فارسی و عربی است. این مجموعه فضایل اخلاقی و اجتناب از رذائل و رعایت وظائف نسبت به خانواده و اجتماع و تدبیر ملک را بوسیله امثال و سخنان خدایان و مردم وحیوانات که احساسات و کلمات انسانی به آنها منسوب گشته تعلیم میکند و شامل پنج فصل است و به همین مناسبت آن را پنچا ( پنج )، تن ترا ( کتاب ) نامیده اند. صورت سانسکریت فعلی آن نسبةً جدید است و انشاء آن را به حکیمی برهمن بنام ویشنو کرمن که در قرن پنجم میلادی میزیسته نسبت کنند معذلک اصل کتاب بسیار قدیم است و شاید به عصری که اعتقاد به تناسخ ظهور کرده مربوط باشد. بسیاری از داستانهای آن در ژالکس بودائی دیده میشود و سرمشق قصص ازوپ ( ایسوپوس ) یونانی است. در رساله شرح حال عبداﷲبن المقفع فارسی ( صص 38-39 ) آمده است : از قسمت اصلی یعنی داستانهای هندی کتاب کلیله و دمنه پنج حکایت آن ( باب الاسد والثور، باب الحمامة المطوقه ، باب البوم والغربان ، باب القرد والسلحفاة، باب الناسک و ابن عرس ) بصورت مجموعه ای از قدیم در هندوستان معروف بوده و اکنون نیز اصل سانسکریت آن باقی است و خود این حکایات پنجگانه نیز که «پنج تنتر» یعنی پنج کتاب نام دارد تهذیبی است از مجموعه قدیمی دیگری که بعقیده «هرتل » مستشرق آلمانی بتوسط یک نفر برهمن در حدود سنه 300 م. تألیف شده است . یک نسخه از این مجموعه یعنی پنج تنتر بقول مشهور در عهد انوشیروان ( 531-579 م. ) به دست ایرانیها افتاد و ایرانیها آن را با بعضی داستانهای دیگر هندی از سانسکریت به پهلوی ترجمه کردند و از مجموع آنها کتاب کلیله و دمنه را ساختند - انتهی. برزویه اصل این نسخه ( کلیلک و دمنک ) را از سفر هند با خود آورده به پهلوی ترجمه کرد. قصه ها و افسانه هائی که در میان ایرانیان راجع به طریق کشف این نسخه رایج شد گواهی میدهد که چقدر مردم این کشور به کتاب مزبور اهمیت میداده اند. تقریباً در همان ایام به زبان سریانی نیز نقل شد و چندی بعد ابن المقفع آن را به عربی ترجمه کرد ( و ترجمه حال برزویه را به صورت دیباچه برآن افزود ). سپس بلعمی آن را به پارسی از عربی برگردانید و رودکی آن را بفارسی نظم کرد و سایر شعرای ایران نیز آن را با مختصر تحریفاتی به شعر درآوردند یا مأخذ حکایات خود قرار دادند؛ از جمله کلیله و دمنه ترتیب داده نصراﷲ منشی و انوار سهیلی ، کاشفی و داستانهای بیدپای از بخاری. رجوع به ایران در زمان ساسانیان ترجمه رشید یاسمی ص 301 شود.

معنی کلمه پنچاتنترا در فرهنگ فارسی

مجموعه مشهور و داستانهای هندی که جنبه اخلاقی دارد و اساس کتاب کلیله و دمنه فارسی و عربی استو آن شامل پنج فصل است و بهمین جهت آنرا پنج کتاب نامیدند. صورت سنسکریت فعلی آن نسبته جدید است و انشای آنرا بحکیمی برهمن بنام ویشنوکرمن که در قرن پنجم م . میزیسته نسبت دهند ولی اصل کتاب قدیم است.

معنی کلمه پنچاتنترا در دانشنامه عمومی

پنچاتنترا یا پنجه تنتره ( Panchatantra; IAST: Pañcatantra; سانسکریت: पञ्चतन्त्र، به معنی 'پنج دستگاه' یا 'پنج شعار' ) کتابی است از هند باستان شامل مجموعه ای از حکایات حیوانات که به صورت منظوم و منثور در یک قالب داستانی که جنبهٔ اخلاقی دارد تنظیم شده و اساس کتاب کلیله و دمنه فارسی و عربی است. این مجموعه، فضایل اخلاقی و دوری از رذائل و رعایت وظائف نسبت به خانواده و اجتماع و همچنین تدبیر در کار کشورداری را به وسیله امثال و سخنان خدایان و مردم و حیواناتی که احساسات و کلمات انسانی به آنها منسوب گشته را تعلیم می دهد. پنچاتنترا شامل پنج فصل است و به همین مناسبت آن را پنچا ( پنج ) ، تن ترا ( کتاب ) نامیده اند.
اصل کتاب پنچاتنترا به زبان سانسکریت است و برخی از محققان بر این باورند که حدود سده سوم پیش از میلاد توسط ویشنو شارما نوشته شده است. این داستان ها براساس سنت های شفاهی حکایات حیوانات است که ما حتی قادر به تصور قدمت آن ها هم نیستیم.
این داستان ها در میان بیشتر ملل به طور گسترده ای شناخته شده هستند و یپنچاتنترا را در بسیاری از فرهنگ ها با نام های متفاوت می توان یافت. اغلب ترجمه های پنچاتنترا به زبان های دیگر، از زبان هندی صورت گرفته است
در هند ۲۵ نمونه مختلف از پنچاتنترا موجود است از جمله به زبان سانسکریت با نام تنتراکایاییکا ( Tantrākhyāyikā؛ سانسکریت: तन्त्राख्यायिका ) که الهام بخش مجموعه حکایات هیتوپادیسا ( Hitopadesha ) بوده است.
این کتاب در ۵۷۰ میلادی توسط برزویه طبیب به زبان پارسی میانه برگردانده شد. کار برزویه پایه ای شد برای برگردان به زبان سریانی که با نام کلیله و دمنه می شناسیم و در سال ۷۵۰ میلادی عبدالله ابن مقفع که یک پژوهشگر ایرانی بود آن را به زبان عربی برگرداند. یک نسخه به زبان فارسی توسط رودکی در سده ۱۲ میلادی سروده شد که نام کلیله و دمنه را برخود داشت و پایه ای شد برای کار حسین واعظ کاشفی به نام انوار سهیلی یا داستان های بیدپای از محمد بن عبدالله بخاری.
برگردان های متفاوتی از این کتاب با نام افسانه های بیدپای یا پیل پای ( Fables of Bidpai یا Pilpai ) در زبان های مختلف اروپایی یا «فلسفه اخلاقی دونی» ( The Morall Philosophie of Doni ) به زبان انگلیسی مربوط به سال ۱۵۷۰ میلادی موجود است.
معنی کلمه پنچاتنترا در فرهنگ فارسی

جملاتی از کاربرد کلمه پنچاتنترا

دوستی خاله خرسه داستانی فولکوریک ایرانی از کتاب پنچاتنترا (داستان پادشاه و میمون نادان) است و شخصیت ها با مرد (پادشاه) و خرس (میمون نادان) جایگزین شدند است که اشاره به دوستانی دارد که از فرط محبت ممکن است انسان را به کشتن بدهند.
جاتکهٔ تراوادا شامل ۵۴۷ شعر است که کمابیش با تعداد فزاینده ای از بیت‌ها مرتب شده‌اند. به گفته پروفسور فون هینوبر، تنها ۵۰ مورد آخر گونه‌ای نوشته شده بود که به تنهایی و بدون تفسیر قابل فهم باشند. بسیاری از داستان‌ها و مایه‌های داستانی موجود در جاتکه، مانند خرگوش ماه داستان شاجاتکه (داستان‌های جاتکه: شماره ۳۱۶)، در بسیاری از زبان‌ها و رسانه‌های دیگر یافت می‌شوند. برای مثال، میمون و تمساح؛ لاک‌پشتی که نمی‌توانست دست از صحبت کردن بردارد و خرچنگ و درنا که در پنچاتنترا (کلیله و دمنه) هندو نیز آمده همه بر ادبیات جهان تأثیر گذاشته و مشهورند. بسیاری از داستان‌ها ترجمه‌هایی از پالی هستند، اما برخی دیگر از سنت‌های شفاهی بومی قبل از آثار پالی گرفته شده‌اند.
تناقضات میان افسانه‌های ازوپ و نسخه‌های مختلف از یک افسانه در آن (مانند «چوب‌بُر و درختان») را می‌توان با این واقعیت توضیح داد که همه داستان‌های این سبک به ازوپ نسبت داده شده‌اند. برخی از این داستان‌ها ریشه در غرب آسیا دارند و برخی دیگر در خاور دور. تحقیقات نشان می‌دهد که افسانه‌ها و ضرب‌المثل‌های مشابه آثار ازوپ، در تمدن‌های باستانی سومر و اکد در هزاره سوم پیش از میلاد وجود داشته‌اند. افسانه‌های ازوپ و سنت هندی (مانند داستان‌های جاتکه در بودیسم و پنچاتنترا در هندوئیسم) حدود دوازده داستان مشترک دارند، هرچند اغلب جزئیات آن‌ها متفاوت است.