پلنگان

که لرزید از آوازشان کوهسار پلنگان پر خشم در کارزار

که آن کشوری هست ویران شده کنام پلنگان و شیران شده

تالاب‌ های لپوی زاغمرز و پلنگان هر فصل از سال دارای زیبایی و جاذبه‌های خاص خود می‌باشد در زمستان و پاییز مأمن پرندگان مهاجری، چون قو ، قره غاز و فلامینگو می‌باشد که این مکان برای تخم‌گذاری و تولید مثل برگزیده‌اند و ماهی‌گیری نیز از دیگر امکانات در این فصل است. لپو و پلنگان زاغمرز در سال ۱۳۵۴ (1975) در کنوانسیون بین المللی تالاب ها در شهر رامسر بعنوان تالاب بین المللی به ثبت رسید.

چون تیغ زند سر پلنگان همچون سم آهوان شکافد

تالاب‌های لپو و پلنگان زاغمرز به مجموعه سه مرداب لپو ، شیرخان لپو و پلنگان زاغمرز گفته می‌شود که در پانصد متری دریای خزر، و در غرب تالاب میانکاله و در شمال زاغمرز در استان مازندران واقع شده است.

روبهان در پی نخجیر غزال چون پلنگان بتک و تاز شدند

از عدل تو آهو بره درکام پلنگان ایمن تر از آن طفل ‌که در دامن مادر

زانکه باشد که در مزاج فلک چون پلنگان فسادی انگیزد

تالاب های لپو و شیرخان لپو و پلنگان زاغمرز که احتمالاً زمانی جزئی از دریای خزر بوده‌اند و به مرور زمان با عقب‌نشینی دریا از آن جدا شده‌اند و کم‌کم با آب دریا و سیلاب‌ها پر شده‌اند، از جاذبه‌های توریستی زاغمرز به‌شمار می‌روند.

منطقه حفاظت‌شده بیشه پلنگان (به تاجیکی: Мамнӯъгоҳи давлатии табии «Бешаи палангон»: ممنوعگاه دولتی طبیعی بیشه پلنگان) (به روسی: Тигровая балка: تیگراوَیا بالکا) در جنوب تاجیکستان در ریزش‌گاه رود وخش به رود پنج قرار دارد. این منطقه حفاظ‌ت‌شده در حدود ولایت ختلان واقع شده است.

همیشه به جنگ نهنگ اندر است و گر با پلنگان به جنگ اندر است

یکی دختِ شاه سَمَنگان منم ز پشت هُژَبر و پلنگان منم

یکی کوه بینی رسیده به ابر همه جای شیر و پلنگان و ببر

این چشمه که از دامنه کوه سلطان‌شهباز در ۲۰ کیلومتری جنوب غربی نی‌ریز سرچشمه می‌گیرد، سیراب‌کننده باغات انجیر، انار و بادام اطراف شهر نی‌ریز و باعث رونق تفرجگاه پلنگان است.منطقه پلنگان پذیرای گردشگران و حتی توریست‌ها بخصوص در فصل بهار و تابستان می‌باشد. و تفرجگاه اصلی مردم شهر نی ریز در روز 13فروردین هر سال می‌باشد.

چشمه بِشِر،این چشمه که از دامنه کوه سلطان‌شهباز در ۲۰ کیلومتری جنوب غربی نی‌ریز سرچشمه می‌گیرد و سرچشمه رودخانه موجود در پلنگان می‌باشد.

به شب چون پلنگان همی تاختی چو روز آمدی خواب را ساختی

چون پاسی از شب گذشت و رستم بخواب فرورفت در اتاق به آرامی باز شد و تهمینه با شمعی در دست آهسته بر بالین مست آمد، رستم از خواب بیدار گشت خیره به تهمینه نگریست و نام و سبب مراجعه او را در آن موقع نابه‌هنگام پرسید که در جواب شنید: من دختر شاه سمنگان از پشت شیران و پلنگان هستم که در جهان جفتی لایق من نیست، از تو افسانه‌ها شنیده‌ام که هیچ ترسی از شیر و نهنگ و پلنگ نداری، شب تیره تنها به مرز توران شدی از تفحص در آن مرز هیچ هراسی در دل نداری، گوری را به تنهایی بریان کرده می‌خوری، چون اینگونه آوازه تو را شنیدم به پیشت آمده‌ام:

دوعالم کوه که به زبان محلی دوال کوه یا دوآل کوه گفته می شود، در روستای سرسبز رفتگی واقع شده است و مدفن امامزادگان سیدعلی و سیدمحمد از نسل امام موسی کاظم است و شاید به خاطر وجود مزار دو امامزاده در قله اش، آن را دو عالم کوه نامیده اند.دوعالم کوه از شمال به روستای رشته پلنگان تنیان و رفتگی از جنوب به توسه کله آلیان ، از غرب به کوههای ییلاق و از شرق به روستاهای سیاه کوه و ‌چالکسر محدود می شود. مردم منطقه مسلمان و شیعه مذهبند و در کوهپایه ها عمدتا زبان گویش تالشی و در جلگه با گویش گیلکی صحبت می کنند.

زیستگاه‌های گوناگون بیشه پلنگان دربرگیرنده نواحی نیمه‌بیابانی، علفزارها با درختان‌های پسته و پوشش گیاهی سیلابی با سپیدار، سنجد و چمن‌های بلند است. افزون بر این این ذخیره‌گاه گونه‌های نادری از جنگل‌های سیلابی را در خود جای داده‌است.