ویران کردن

دور افکندن نشانة خواستن است ویران کردن برای آراستن است

این سرادر خورد ویران کردن است این قفس شایسته ی بشکستن است

و تیمور ملک قطب الدین و رعایای سیستان را به سمرقند کوچانید و قضاة، علما و بزرگان را نیز به فراه تبعید کرد. او سپس حکومت آن ناحیه را به شاه شاهان (۷۸۵–۸۰۵ هـ ق) واگذار کرد و متوجه بست شد. در میان راه قلعه طاق را فتح و ویران نمود و چون به کنار هیرمند رسید با ویران کردن بند رستم تخریب سیستان به نهایت رسید

هارون الرشید به کرمانشاه توجه داشت. ابن فضلان در سال ۳۰۹ هجری قمری از طرف مقتدر به مأموریت کرمانشاه رفت و شرح سفرش را در سفرنامه خود نوشته‌است. مسعر ابن مهلهل در سده چهارم از کاخ‌های باستانی شاهان ایران در کرمانشاه دیدن کرد و شرح ویران کردن آن توسط اعراب را نوشته‌است. اعراب نام کرمانشاه را به قرمسین-قرماشین تغییر دادند. ابن حوقل و اصطخری جغرافی دانان مشهور از کرمانشاه به عنوان شهری زیبا که آب فراوان و بناهای باستانی زیادی در خود دارد نام برده‌اند. لشکرکشی‌ها اعراب و نوادگانشان به صورت ده‌ها بار تکرار شد و به مرور زمان آن شکوه و عظمت باستانی‌اش که شاهنشاهان ایران به آن داده بودند از دست داد.

وقایع دقیق چند سال آینده مشخص نیست زیرا منابع تاریخی، رخدادهای واقعی این مرحله را با گشایش اصلی ابن عامر در منطقه اشتباه می‌گیرند، ولی اطلاعاتی که عمدتاً از روایات قبیله‌ای وجود دارد، نشان‌دهندهٔ ایستادگی و شورش‌های گاه‌به‌گاه شدید است که به اقداماتی مانند ویران کردن پرستش‌گاه نوبهار از سوی قیس بن حاتم، معاون ابن عامر انجامید.

برنارد لوئیس در مقاله‌ای ضمن بی‌اعتبار خواندن کتاب‌سوزی اعراب در اسکندریه با اشاره به تشابه این روایت ابن خلدون با روایتی که در آن نقل شده عمر فرمان به تخریب کتابخانه اسکندریه داده است، می‌گوید: «تاریخ‌نگار قرن چهاردهم، ابن خلدون، داستان تقریباً یکسانی را راجع به ویران کردن یک کتابخانه در ایران به دستور خلیفه عمر مطرح کرده که نشان از ویژگی عامیانه آن دارد».

گارسیا د سیلوا در سفرنامهٔ خود این‌گونه نوشته است: «این پادشاه به هیچ دینی پایبند نیست زیرا اوست که پس از ویران کردن گرجستان ساکنان بینوای آن را به بردگی اینچنین رسوا کشانیده است.»

آتن موقعیت خود را با افزودن عضویت ایجاینا در لیگ دالیان، و همچنین ویران کردن پلوپونز، تثبیت کرد. آتنی‌ها در سال ۴۵۴ قبل از میلاد از سپاه ایرانیان هخامنشی در مصر شکست خوردند که باعث شد به آتش‌بس پنج ساله با اسپارت تن دهند. با این حال، در سال ۴۴۸ قبل از میلاد با شروع جنگ مقدس دوم آتش درگیری‌ها در یونان مجدداً شعله‌ور شد. در سال ۴۴۶ قبل از میلاد، شهر بوئوتیا شورش کرد و آتنی‌ها را در کورونیا شکست داد و استقلال خود را دوباره به دست آورد.

گفت: «هر که در روی فاسقی خوش بخندد، در ویران کردن ِ مسلمانی سعی می برد».

اسکندر رومی در اوان جهانگیری به حیله تمام حصاری را بگشاد و به ویران کردن آن فرمان داد گفتند در آنجا حکیمی است دانا و بر حل مشکلات حکمت توانا وی را طلب داشت چون بیامد شکلی دید از قبول طبع دور و طبع اهل قبول از وی نفور گفت: این چه صورت غریب و هیکل مهیب است؟ حکیم از آن سخن برآشفت و خندان خندان در آن آشفتگی گفت:

وَ مَنْ أَظْلَمُ و کیست بیدادگرتر مِمَّنْ مَنَعَ مَساجِدَ اللَّهِ از آنک باز دارد از مسجدهای خدای أَنْ یُذْکَرَ فِیهَا اسْمُهُ ایشان را که خواهند که اللَّه را در آن یاد کنند، وَ سَعی‌ فِی خَرابِها و در ویران کردن آن کوشند، أُولئِکَ ایشان آنند ما کانَ لَهُمْ أَنْ یَدْخُلُوها که هرگز در آن مسجد نشد پس آن إِلَّا خائِفِینَ مگر با بیم و ترس. لَهُمْ فِی الدُّنْیا خِزْیٌ ایشانراست درین جهان رسوایی و ننگ وَ لَهُمْ فِی الْآخِرَةِ عَذابٌ عَظِیمٌ و ایشانراست در آن جهان عذابی بزرگ.

ابوایوب، سلیمان موریانی خوزی (؟ -۷۷۰م) وزیر عباسی ایرانی بود که در رشته‌های گوناگون علمی، مانند فلسفه، حساب، کیمیا، اخترشناسی و ادبیات پژوهش‌هایی داشت. او وزیر المنصور و از اهالی خوزستان بود. . عجیب است که یک ایرانی درباره ویران کردن ایوان کسری به منصور خلیفه عباسی مشاوره‌ داده است.

در ایام قدیم‌تر، که شرح آن در تاریخ الباب آمده‌است (قرن‌های نهم-دهم)، خزران هنوز صاحب قدرت بودند، همان گونه که در ۲۸۸ ه‍.ق/ ۹۰۱ م، در عصر فرمانروایی شاهی به نام «پسر بلجان»، شاهد حملهٔ ایشان به دربند هستیم، اما نیرومند شدن دولت کیف، برخی حملات از سوی خوارزم، فشار طوایف ترک تازه از راه رسیده و سستی سازمان ادارهٔ کشور، که در آن گروه‌های مختلف قومی و دینی (مسلمان، مسیحی و یهودی) در کنار هم همزیستی داشتند، قدرت خزران را متلاشی ساخت. ضربهٔ نهایی را امیر کیف سویاتوسلاو با ویران کردن پایتخت خزران، وارد آورد.

کرمانشاه پیش از اسلام یکی از شهرهای مهم ایران به‌شمار می‌رفت و پس از اسلام بارها توسط اعراب مورد حمله قرار گرفت؛ مسعر ابن مهلهل که در قرن چهارم از کاخ‌های باستانی شاهان ایران در کرمانشاه دیدن کرد و شرح ویران کردن آن توسط اعراب را نوشته‌است. گرچه این مسئله با توجه فاصله زمانی مسعر ابن مهلهل از صدر اسلام مورد تردید است؛ مخصوصاً با توجه به اینکه کرمانشاه - که اعراب آن را قرمسین می‌خواندند- در زمان بنی عباس شهری آباد و معمور بوده‌است.