وجوهات شرعی

معنی کلمه وجوهات شرعی در دانشنامه اسلامی

[ویکی شیعه] وجوهات شرعی به مجموعه پول هایی گفته می شود که به دلایل شرعی توسط مکلفان پرداخت می شود. این اصطلاح عرفی است و در متون اصلی دینی به کار نرفته است. خمس، زکات، کفارات، رد مظالم، نذورات، صدقات واجب و مستحب، انفال و موقوفات از جمله وجوه شرعیه عنوان شده اند. بعضی معتقدند که برخی از وجوهات شرعیه مانند وجوهات واجب (خمس و زکات) را باید به حاکم شرع یا نماینده و وکیل او پرداخت کرد.
وجوهات جمع وجوه به معنای پول هاست. در لغت نامه دهخدا و فرهنگ سخن آمده است که یکی از معانی عرفی وجوهات؛ خمس، زکات و رد مظالمی است که به برخی از مجتهدان خاص پرداخت می شود. برخی وجوهات را همان وجوهات بریه به معنای پول هایی که به خاطر احسان و نیکوکاری به دیگران پرداخت می شود، دانسته اند.
فقها از اصطلاح «وجوهات شرعی» به صورت پراکنده و مبهم و در موضوعات مختلف فقهی استفاده کرده اند. عده ای با اشاره به این نکته که فقها به تعریف و تبیین ماهیت اصطلاح «وجوهات شرعیه» نپرداخته اند، عنوان کرده اند که این اصطلاح یک اصطلاح فقهی نیست، بلکه یک اصطلاح عرفی است، یعنی اصطلاحی است که در میان مردم رایج است. آن ها معنای عرفی این اصطلاح را همه پول هایی دانسته اند که به خاطر احکام و دستورات شرع توسط مکلفان پرداخت می شود. تعدادی از نویسندگان، وجوهات شرعیه را تنها شامل پرداخت واجبات شرعی دانسته اند. و عده ای دیگر نیز همه درآمد های دینی را وجوهات شرعیه دانسته اند. هر چند این دسته از افراد در تشریح درآمدهای دینی فقط به خمس و زکات اشاره کرده اند.

جملاتی از کاربرد کلمه وجوهات شرعی

ولایت محدود فقیه از جمله حق قضاوت، صدور فتوا در مسائل شرعی، اخذ وجوهات شرعی و رسیدگی به امور حسبیه از دیرباز در فقه امامیه مطرح و مورد بحث بوده و در ارتباط نزدیک با نهاد مرجعیت است. اما در نظریهٔ ولایت سیاسی فقیه که بیش از همه توسط روح‌الله خمینی مطرح و تشریح شده، این ولایت اساس نظم سیاسی دورهٔ غیبت را تشکیل می‌دهد و فقیهان جانشین امام در اجرای سیاست‌ها و مسائل حکومتی و سایر امور مربوط به امام معصوم (به جز جهاد ابتدایی) محسوب می‌شوند.
بودجه بنیاد شهید در سال‌های اولیه تأسیس، از محل وجوهات شرعی و اموال مصادره شده در ابتدای انقلاب تأمین می‌شد. در سال ۱۳۶۴ با درخواست سرپرست وقت بنیاد شهید و موافقت روح‌الله خمینی، بخشی از اموال مصادره شده، برای تأمین هزینه‌های مالی، در اختیار بنیاد قرار گرفت. پس از تصویب اساسنامه بنیاد، منابع مالی آن از محل کمک‌های مالی رهبر جمهوری اسلامی، کمک‌ها و اعتبارات مصوب‌شده در بودجه عمومی دولت و درآمدهای ناشی از فعالیت‌های اقتصادی شرکت‌های زیرمجموعه این مؤسسه، تشکیل می‌شود.