معنی کلمه هجرت پیامبر اسلام به مدینه در دانشنامه اسلامی
پیش از اسلام این منطقه به عنوان یک «شهر متمرکز» شناخته نمی شده بلکه در مجموع، عبارت از «واحه هایی» بوده که برخی از آنها در فضای مسطح و برخی از آنها در مرتفعات و میانه شعاب قرار داشته است.
ساکنان یثرب شامل سه گروه می شدند.
دو گروه آخر از مهاجران قحطانی هستند که سال ها قبل به این سرزمین آمده بودند.
از نقطه نظر دینی، قبایل ساکن یثرب همگی بت پرست و به اصطلاح قرآن مشرک بوده اند. به همین دلیل پیوند آنان با مکه و مشرکان آن سرزمین مقدس، بسیار نیرومند بوده است.بت منات مورد علاقه و عبادت اوس و خزرج بوداست.اقتصاد مدینه بر پایه کشت و زرع و نخلستانهایی بوده که در نواحی مختلف مدینه وجود داشته است.در مدینه آب به وفور به دست می آمده، با این حال امکان کندن چاه و داشتن آب شیرین در همه نواحی مدینه امکان پذیر نبوده است.
میان مورّخان درباره نخستین مسلمان، زمان و چگونگی گرایش مردم مدینه اختلاف نظر است، امّا می توانیم بر این نکته تأکید کنیم که آیین مسلمانی در چند مرحله وارد یثرب شد. در ابتدا اسعد بن زراره و ذکوان بن عبد القیس در دوره محاصره مسلمان در شعب ابو طالب مسلمان شدند. سپس پنج یا شش یا هشت نفر دیگر ایمان آوردند. آنگاه بیعت نخست عقبه و سپس بیعت دوم عقبه انجام شدعده ی دیگر معتقدند در موسم حج، رسول خدا (ص) دعوت خود را بر قبائل عرضه می کرد و از آنان یاری می طلبید. در عقبه منی با گروهی از مردم خزرج ملاقات کرد. پیامبر (ص) آنان را به خدا و اسلام فراخواند و آیاتی از قرآن را برایشان تلاوت نمود.چون دعوت پیغمبر (اسلام) را شنیدند یکی بدیگری گفتند. بخدا این همان نبی موعود است که یهود شما را به او تهدید می کنند. آنها اجابت و تصدیق کردند و گفتند میان قوم خیر و شر می باشد شاید خدا بخواهد بسبب تو آن شر زایل شود اگر دو دسته قوم ما با تو متفق شوند هیچ کس از تو گرامی تر و تواناتر نخواهد بود. خزرجیان مسلمان شدند. آنان شش نفر و عبارت بودند از:
بیشتر مورخان روایت دوم را به عنوان نخستین مسلمانان پذیرفته اند.