ناملموس

فرهنگ حماسی، داستان‌های عامیانه و موسیقی دده قورقود بر پایه دوازده افسانه قهرمانانه و سیزده دستگاه موسیقی سنتی است که در طول نسل‌ها از طریق انتقال سینه‌به‌سینه، هنرهای نمایشی، نشانه‌های فرهنگی و آهنگ‌های موسیقی به اشتراک گذاشته شده‌است در نوامبر ۲۰۱۸ به پیشنهاد کشورهای جمهوری آذربایجان، ترکیه و قزاقستان در فهرست میراث فرهنگی ناملموس یونسکو ثبت شده‌است.

همچنین استان بوشهر دارای ۴۳ اثر ثبتی ناملموس می‌باشد.

در تاریخ ۱۰ مرداد ۱۳۹۶ کمیته ملی ثبت میراث فرهنگی ناملموس در سالن کانون فرهنگی فجر تشکیل جلسه داد و در این جلسه نجف دریابندری به‌عنوان گنجینه زنده بشری در میراث خوراک در فهرست حاملان میراث ناملموس (نادره‌کاران) به‌ثبت رسید.

موتورچی، دایه دایه یا دایه دایه وقت جنگه یک ترانه حماسی لری مربوط به چند قرن پیش است توسط خانمی بنام نازی عالی خانی از ایل باجول طایفه سگوند(سیوند) سروده شده و در کتاب پیشینه موسیقی لرستان نوشته آقای سیف زاده شرح آن کامل توضیح داده شده بعدها با صدای رضا سقایی و تنظیم مجتبی میرزاده است که در میراث فرهنگی ناملموس ملی ایران و نیز در فهرست آثار فاخر موسیقی ایران ثبت شده‌است.

جشن معنوی سده دوحصاران در گویش تونی شادشادی بادبادی در تاریخ ١٣٩١/١١/۴ با شماره ٨٠٨ در فهرست آثار ناملموس معنوی کشور به نام این روستا به ثبت رسیده است .

حلوا مغزی نام نوعی شیرینی است که در فلات ایران پخت می‌شود و همچنین در شهرستان ملایر به عنوان یکی از آثار فهرست میراث ناملموس به ثبت ملی رسیده‌است. روستای باب‌الحکم، شهرستان بردسکن نیز یکی دیگر از قطب‌های اصلی پخت این نوع شیرینی است. روستای طرق، شهرستان کوهسرخ همچنین دیگر قطب آن است.

موسیقی آشیقی یکی از شاخصه‌های مردم ترک‌زبان جهان است که در ایران دارای مکتب‌های متفاوتی است در این میان مکتب عاشیقی ارومیه بنا به نظر کارشناسان و استادان این هنر در سراسر جهان اصیل‌ترین و قدیمی‌ترین مکتب عاشیقی است که تا به امروز اصالت خود را حفظ کرده‌است. همچنین موسیقی عاشیقی دارای سبک متفاوت و منحصربه‌فردی است این هنر و فرهنگ آذربایجان پس از تلاش‌ها و رقابت استان‌های عاشیقی خیز به نام استان آذربایجان غربی و شهر ارومیه در فهرست به شماره ۱۶۵ در میراث میراث فرهنگی ناملموس کشور ثبت ملی شد.

جایزهٔ سرو ایرانی نخستین جایزهٔ غیردولتی ایرانی در زمینهٔ میراث فرهنگی ملموس و ناملموس با تعریف یونسکو است که همه‌ساله از سوی انجمن‌های دانشگاهی و فرهنگی غیردولتی به کوشندگان میراث فرهنگی ایران داده می‌شود. این جایزه از سال ۱۳۹۳ به پیشنهاد بهرام روشن ضمیر برپا شده و مورد پشتیبانی انجمن‌ها و بنیادهای غیردولتی و چهره‌های هنری قرار گرفته‌است.

در سال ۲۰۱۱ یونسکو نیز تکیون را به «فهرست میراث ناملموس فرهنگی» افزود و به این ترتیب تکیون اولین هنر رزمی شد که وارد فهرست یونسکو می‌شود.

به ویژه در رابطه با کنوانسیون ۲۰۰۳ برای حفاظت از میراث فرهنگی ناملموس، نوروز به عنوان یک عنصر در سال ۲۰۰۹ ثبت شد و در سال ۲۰۱۶ به ابتکار مشترک افغانستان، آذربایجان، هند، ایران، عراق، قزاقستان، قرقیزستان، پاکستان، تاجیکستان، ترکیه، ترکمنستان و ازبکستان در فهرست نمایندگی میراث فرهنگی ناملموس بشریت تمدید شد.