ناظم الاطباء

معنی کلمه ناظم الاطباء در لغت نامه دهخدا

ناظم الاطباء. [ ظِ مُل ْ اَ طِب ْ با ] ( اِخ ) علی اکبر ( میرزا... خان )بن محمدحسن بن علی اکبربن محمدعلی بن محمدکاظم بن ابوالقاسم بن محمدکاظم بن سعید شریف نفیسی. از اطبای معروف و دانشمندان قرن چهاردهم هجریست. وی به سال 1263 هَ. ق. در کرمان تولد یافت و پس از تحصیلات مقدماتی با مساعدت وکیل الملک حاکم کرمان به سال 1282 به تهران آمد و در مدرسه دارالفنون به تحصیل طب پرداخت ، و در سال 1289 از تحصیل فراغت جست و سال بعد به ریاست مریض خانه دولتی تهران منصوب گشت و تا سال 1298 در این سمت باقی ماند. مقارن این احوال به عضویت مجلس حفظالصحه نیز انتخاب گشت. وی پس از کناره جستن از ریاست مریض خانه سفری به خراسان کرد و یک سال بعد به تهران بازآمد و در سال 1303 به دعوت ظل السلطان به اصفهان رفت و دو سالی در آن حوالی به سر برد. وی در وبای 1310 در تهران صمیمانه به کار مداوای بیماران کمر بست و در همین اوان جزو اطبای حضور پادشاه درآمد ، سپس به طبابت مخصوص اندرون سلطنتی انتخاب شد و تا سال 1328 هَ. ق. در این مقام باقی بود. از تألیفات و ترجمه های اوست : 1- کتابی در علم تشریح. 2- کتابی در پاتولوژی و کلینیک جراحی. 3- رساله ای در فیزیک. 4- رساله ای در جراحی. 5- رساله ای در تراپوتیک. 6- کتاب مذاکرات. 7- کتاب تعلیمات ابتدائی. 8- نامه زبان آموز. 9- کتاب پزشکی نامه. 10- فرنودسار یا فرهنگ نفیسی که از مهمترین تألیفات اوست. وی به سال 1342 هَ. ق. درگذشت. برای اطلاع بیشتر از احوال وی رجوع به مقدمه جلد اول فرهنگ نفیسی و تاریخ بیداری ایرانیان ص 215 و ریحانةالادب ج 4 ص 158 شود.

جملاتی از کاربرد کلمه ناظم الاطباء

دهخدا او را از زبان ناظم الاطباء «نوکر» مخصوص ادارهٔ مالیه یا جمع‌کنندهٔ مالیات می‌نامد. این لغت در دوران مشروطه به زبان فارسی وارد شده ولی پیشینهٔ تاریخی آن با نام‌های دیگر بسیار گسترده‌تر است.
ته‌دیگ به قسمتی از پلو که به ته‌ دیگ چسبیده و برشته شده باشد گفته می‌شود. ته‌دیگی جزء برشته‌ای از غذا است که به دیگ می‌چسبد. ناظم الاطباء می‌گوید:
دشک و نهالی و بستر و فراش. ( ناظم الاطباء ). و رجوع به تشک شود