معنی کلمه ناصر مقدم در دانشنامه اسلامی
"ناصر مقدّم" فرزند "یعقوب مقدّم" در سال ۱۲۹۷ش. در تهران متولد شد. وی تحصیلات مقدّماتی خود را از سال ۱۳۰۷ در دبستان های کمالیه و علامه سپری کرد و در سال ۱۳۱۳به دبیرستان نظام در تهران وارد شد. در سال ۱۳۱۹ از این دبیرستان فارغ التحصیل شد و دیپلم گرفت. او در سال ۱۳۲۵ تحصیلات نظامی خود را در دانشکده افسری و دانشگاه جنگ و فرماندهی عالی و ستاد مشترک به پایان رسانید. وی علاوه بر تحصیلات نظامی در رشته حقوق قضایی از دانشگاه تهران فارغ التحصیل شد و با زبان فرانسوی هم آشنایی کامل داشت. وی از افسران ویژه «دفتر ویژه اطلاعات» بود که زیر نظر "حسین فردوست" کار می کرد. هم زمان با آغاز کار فردوست در ساواک، وی قائم مقام ساواک شد و کار خود را در اداره کلّ سوم ـ که مسئولیت تامین امنیت داخلی کشور بود ـ شروع کرد. مقدّم از افسران مورد توجه و پسندِ حسین فردوست بود و مدتی هم در دفتر ویژه اطلاعات به ریاست فردوست اشتغال داشت.
انتصاب به رئیس ساواک
پس از قیام ۱۵ خرداد، وی به ریاست اداره کلّ سوم ساواک منصوب شد و تا پایان سال ۱۳۴۹ در سمت خود باقی ماند. مقدّم بر خلاف مدیر کل، "مصطفی" (امجدی) تلاش می کرد اطلاعات و آگاهی های رژیم را درباره روحانیت و جریان های انقلابی از درون حوزه های علمیه گردآوری و به صورت سرّی و محرمانه به محمدرضا پهلوی ارائه کند. او پس از "نصیری" زمام امور ساواک را بر عهده گرفت و یکی از ماموران درجه یک «سیا» در خاورمیانه و جهان به حساب می آمد. اکثر دستگیری های مبارزان در خیابان ها (به اصطلاح ساواک، شکارهای خیابانی) به دستور مستقیم او صورت می گرفت. همچنین وی بود که شکنجه های مدرن و پیشرفته اسرائیلی و آمریکایی را در ایران اجرا کرد. او در سال ۱۳۵۰ از ساواک به ارتش بازگشت و به عنوان رئیسِ اداره دوم ستاد مشترک ارتش، مسئولیت امور اطلاعاتی و ضد اطلاعاتی ارتش را به عهده گرفت و تا درجه سپهبدی پیش رفت. همچنین در ۳ آبان ۱۳۵۰ به ریاست آجودانی شاه منصوب شد.
خطّ مشی فکری مقدّم
او سوابق زیادی در ساواک داشت. وی از افسران جوانی بود که در بازجویی از توده ای های دستگیر شده پس از واقعه ۲۸ مرداد شرکت فعال داشت و در این کار مجرب بود. او در سمت رئیس امنیت داخلی و قائم-مقامی ساواک به کمیت و کیفیت کار آشنا شده بود. مقدّم تا حدودی به ملی گرایان تمایل داشت و از این رو با جبهه ملی و سرانِ معروف آن در تماس و رفت و آمد بود و در مواقع مقتضی، اطلاعات لازم را در اختیار آنها قرار می داد. از روزی که به اداره دوم رفت، برای ساقط کردن دولت "هویدا" و روی کار آوردن جبهه های ملی به طور محرمانه در تلاش بود. مقدّم بعد از کودتای ۲۸ مراد ۱۳۳۲ در سِمتِ بازپرس فرماندار نظامی ماند و از نزدیک با اعضای جبهه ملی آشنا شد و در حین بازجویی از کمک به آنها دریغ نورزید. فردوست در ارتباط با دست پرورده های خود چنین می نویسد: «او توانست در وضع اداره دوم ارتش، تحولی ایجاد کند. همان طور که قبلاً اداره کل سوم ساواک را بررسی می کرد تا آن زمان مقدّم فردی متواضع و درویش بود و به همین دلیل در کنار من جزو چهره های خوشنام و سازنده تلقی می شد؛ ولی یک دفعه در روحیاتِ مقدّم، تحول عجیبی پیدا شد، او به فردی تجمل پرست تبدیل شد. نمونه آن جشن عروسی پسرش و مسافرت به آمریکا و چند تماس با اعضای سفارت آمریکا و چند مستشار آمریکایی همراه با وعده هایی برای آتیه، چنین تغییری در مقدّم به وجود آورد.» او سعی کرد از طریق تماس هایش با جبهه ملی، انقلاب ۱۳۵۷ را مهار کند؛ ولی موفق نشد. وی روابط خاصی با آمریکایی ها داشت که پس از سفرِ سه ماهه به آمریکا تحکیم و گسترش بیشتری یافت. وی توانست همان طور که اداره کل سوم ساواک را بازسازی می کرد، در وضع اداره دوم ارتش نیز تحول ایجاد کند. مقدّم تا قبل از ریاست اداره دوم ارتش، فردی درویش مسلک بود؛ ولی به تدریج، روحیات او تغییر کرد و به فردی تجمل پرست تبدیل شد.
نقش مقدم در انقلاب ۱۳۵۷
...