مشترکات
معنی کلمه مشترکات در دانشنامه اسلامی
منظور از «مشترکات» چیزهایی است که همه مردم در استفاده از آنها به طور مساوی، شریک هستند و حق دارند که با رعایت مقررات، از آنها بهره برداری نمایند.
مصادیق مشترکات در فقه
مشترکات عبارتند از:
۱- راه ها و جاده ها، خیابان ها و کوچه های غیر بن بست.
۲- مساجد و مشاهد مشرفه؛ مثل حرم امامان و امام زادگان علیهم السلام.
۳- مدارس، نسبت به افرادی که دارای شروط تحصیل در آن باشند.
۴- کاروان سراها و زایرسراها یا هر محلّی که برای سکونت موقّت مسافران وقف شده باشد.
۵- آب رودخانه ها و چشمه های طبیعی.
۶- معدن های ظاهری که نیازی به استخراج ندارد.
همه این موارد، احکام و شروطی برای بهره برداری دارد که در کتب آشنایی با ابواب فقه، توسط فقهای اسلام به تفصیل بیان شده است.
جملاتی از کاربرد کلمه مشترکات
این دوران، خود به دورههای کوچکتری از سلسلههای ماد، هخامنشی، اشکانی و ساسانی بخشبندی میشود. بخشی نیز مربوط به قبل از این سلسلهها در تمدن عیلام و بخشی در زمان پیش از تاریخ یا اساطیری است. به سبب تأثیر متقابل موسیقی شرقی در دوران باستان، موسیقی ایرانی یا موسیقی شرقی میتواند مشترکات بسیاری با موسیقی هند، ترکیه و عراق داشته باشد.
روابط ایران و افغانستان بر مبنای مشترکات کثیری که درتاریخ، فرهنگ و دین داشتهاست، استوار بودهاست. در سالهای قبل از انقلاب اسلامی، روابط نسبتاً خوبی بین دو کشور برقرار بودهاست و شاهان دو کشور روابط دوستانهای با یکدیگر داشتهاند. با وقوع انقلاب هفت ثور ۵۷ در افغانستان، رژیم پهلوی گرچه با اکراه دولت کمونیستی افغانستان را به رسمیت شناخت اما روابط خود را تا سطح کاردار تنزل داده بود. از سویی باوقوع انقلاب ۱۳۵۷ در ایران، باعث مضاعف شدن روابط بین دو کشور گردید.
شعار اصلی فهرست اعتدال و توسعه در انتخابات مجلس ششم «میخواهم شاد، سرافراز و در رفاه زندگی کنم» بود که البته مشترکات بسیاری با فهرست جامعه روحانیت مبارز داشت. انتخابات مجلس ششم با پیروزی مطلق جریان چپ و اصلاحطلبان همراه بود، در انتخابات مذکور هاشمی رفسنجانی هرچند پس از بازشماری آراء توانست در جمع ۳۰ نفره تهران قرار بگیرد، اما از حضور در مجلس انصراف داد. با این وجود محمدباقر نوبخت توانست با رأی قابل توجهی برای چهارمین بار از رشت وارد مجلس شود. او در مجلس ششم، فراکسیون اعتدال را به همراه جمعی از همفکرانش تشکیل داد.
جامع الاسرار و منبع الانوار کتابی است از عارف شیعه قرن هشتم میر حیدر آملی پیرامون تدوین دیدگاههای شیعه و اهل تصوف که به اعتقاد او مشترکات فراوانی دارند.
این کشورها مشترکات قابل توجهی با یکدیگر دارند و همچنین با اسپانیا، که خلف امپراتوری اسپانیا است، دارای اشتراکات فرهنگی هستند. در تمامی این کشورها، زبان اسپانیایی زبان اصلی و اکثریت مردم است، در بعضی نواحی در کنار اسپانیایی دیگر زبانها نیز رسمیت دارند؛ بهطور مثال زبانهای بومی آمریکا (مانند زبان گوارانی، کچوا، آیمارا یا مایایی)، یا زبان انگلیسی (بهطور مثال در پورتوریکو). مسیحیت کاتولیک نیز مذهب اغلب مردمان این مناطق است.
آثاری چون «تراژدی مشترکات»[ح] (۱۹۶۹ میلادی) اثر هاردین،[خ] تفکر مالتوسیانها در مورد این که افزایش مبهم نفوس باعث قحطی میگردد را به یک مدل که میگوید خودخواهی فردی به مقیاس گستردهتر باعث تخریب منابع مشترک مانند هوا، آب، دریاها یا شرایط کلی زیستمیحطی میگردد، مبدل نمود. هاردین خصوصیسازی منابع یا تنظیم منابع از جانب دولت را به عنوان راه حلی برای تخریب محیط زیستی که ناشی از تراژدی مشترکات است پیشنهاد نمود. تعداد زیاد جامعه شناسان دیگر نیز تا دهه ۱۹۷۰ میلادی این نظر را اشاعه کردند. انتقادهای زیادی بر این نظریه وارد گردیدهاست به ویژه از جانب دانشمند علوم سیاسی الینور اوستروم یا اقتصاد دانانی چون آمارتیا سن و ایستر بوسیروپ.[د]
نماز به عنوان فعلی عبادی که به منظور دعا و نیز تعظیم الهی انجام میشود، یکی از مشترکات ادیان الهی است، هرچند شکل و نحوهٔ انجام آن در ادیان مختلف متفاوت میباشد. از همین روست که در کتاب مقدس مسلمانان به شکل «صلاة» آمده و در معنای واژه نماز است: «نماز معروف است و یکی از واجبات دینیه هر روز تمام ملل و مذاهب است، چه منفرداً و چه جماعتاً…» و پس از آن به شرح معنای نماز بر مبنای تورات و انجیل پرداخته تا آنکه مینویسد: «احدی جز منکرین خدا منکر نماز و دعا نیست…».
برگزاری کریسمس در کشورهای مختلف مسیحی بنا به سنت و رسم و رسوم آنان، تفاوتهایی نیز با یکدیگر دارد. اما مشترکات این مراسم این است که مسیحیان برای جشن گرفتن میلاد عیسی مسیح به کلیساها میروند، در منزل یک درخت کاج را تزیین و چراغانی میکنند و در خیابانها و کوچهها دستهدسته سرودهای پرستشی و شکرگزاری اجرا مینمایند.
سه سال پس از تصویب قانون اساسی، شورای نگهبان در راستای تطبیق طرح توزیع عادلانه آب با شرع اسلام به تبیین این اصل قانون اساسی پرداخت و انفال بودن آب را خلاف شرع و آن را از مشترکات دانست. بر مبنای این قاعده، در ماده یک قانون توزیع عادلانه آب مصوب سال ۱۳۶۱، آبهای دریاها و آبهای جاری در رودها و انهار طبیعی و درهها و هر مسیر طبیعی دیگر اعم از سطحی و زیرزمینی و سیلابها و فاضلابها و زهآبها و دریاچهها و مردابها و برکههای طبیعی و چشمهسارها و آبهای معدنی و منابع آبهای زیرزمینی را مشترکات و در اختیار حکومت اسلامی دانستهاست که باید طبق مصالح عامه از آنها بهرهبرداری شود و مسئولیت حفظ و اجازه و نظارت به بهرهبرداری از آنها به دولت محول میشود.