مسئولیت اخلاقی

مسئولیت اخلاقی

معنی کلمه مسئولیت اخلاقی در دانشنامه عمومی

در فلسفه، مسئولیت اخلاقی عبارت است از وضعیتی که مستحق ستایش، سرزنش، پاداش یا مجازات برای یک فعل یا ترک فعل مطابق با الزامات اخلاقی است. تصمیم گیری در مورد آنچه ( در صورت وجود ) به عنوان «اخلاقی واجب» به حساب می آید یکی از دغدغه های اصلی اخلاق در فلسفه است.
فیلسوفان به افرادی که مسئولیت اخلاقی در قبال یک عمل را بر عهده دارند، به عنوان عاملان اخلاقی یاد می کنند. عاملان اخلاقی این توانایی را دارند که در مورد موقعیت خود تأمل کنند، در مورد نحوه عمل خود نیت ایجاد کنند و سپس آن عمل را انجام دهند. مفهوم اختیار به موضوع مهمی در بحث در مورد اینکه آیا افراد همیشه از نظر اخلاقی مسئول اعمال خود هستند و اگر چنین است، به چه معنایی «مسئول» هستند تبدیل شده است. ناسازگارگرایان، جبرگرایی را در تضاد با اراده آزاد می دانند، در حالی که سازگارگرایان فکر می کنند این دو می توانند در کنار هم وجود داشته باشند.
مسئولیت اخلاقی لزوماً مساوی با مسئولیت قانونی نیست. زمانی که یک سامانه حقوقی مسئول مجازات آن شخص به خاطر رویدادی باشد، شخص از نظر قانونی مسئول یک رویداد است. اگر چه اغلب ممکن است این مورد اتفاق بیفتد که وقتی شخصی از نظر اخلاقی مسئول عملی است، از نظر قانونی نیز مسئول آن عمل باشد، اما این دو حالت همیشه برهم منطبق نیستند. [ نیازمند منبع]
بسته به اینکه یک فیلسوف از اراده آزاد چگونه تصور می کند، دیدگاه های متفاوتی در مورد مسئولیت اخلاقی خواهد داشت.

معنی کلمه مسئولیت اخلاقی در دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] از آن رو که مسئولیت، استعمالات گوناگونی دارد، تقسیمات مختلفی نیز برای این واژه می یابیم. در یک تقسیم بندی برخی مسئولیت را به مسئولیت حقوقی ، مدنی و اجتماعی و اخلاقی تقسیم کرده اند. مسئولیت در تقسیم دیگری به دو دسته کلی « مسئولیت علی » و « مسئولیت شخصی » تقسیم شده است.
مقصود از مسئولیت علی بیان رابطه علی و معلولی میان دو پدیده است. برای مثال وقتی گفته می شود: بنزین ، مسئول آتش گرفتن خانه بود، منظور آن است که بنزین علت آتش گرفتن خانه است. مسئولیت به این معنا (علی) در اخلاق ، کاربرد نخواهد داشت؛ چرا که علت یک عمل می تواند انسانی یا غیر انسانی باشد. اگر عامل، انسانی باشد مسئولیت اخلاقی مطرح است. برای مثال اگر گاوی با شاخش خودروی شما را بخراشد شما او را سرزنش نخواهید کرد تا وقتی که یک انسان هوشیار این کار را با خودرو شما انجام دهد. در اینجا بر هر دو، مسئولیت علی صدق میکند اما تنها بر یکی مسئولیت اخلاقی صدق می کند.
مسئولیت شخصی
مسئولیت شخصی نمونه های مختلفی دارد؛ مانند مسئولیت حقوقی، مسئولیت مدنی، مسئولیت اخلاقی و... که مسئولیت اخلاقی یکی از آن هاست. مسئولیت را به لحاظ زمان نیز به دو دسته مسئولیت ناظر به آینده و مسئولیت ناظر به گذشته تقسیم کرده اند. وقتی می گوییم راننده اتوبوس مسئول جان مسافران در سفر هفته آینده است، از مسئولیت ناظر به آینده سخن گفته ایم. وقتی می گوییم راننده مسئول مرگ مسافران در تصادف بود به مسئولیت ناظر به گذشته اشاره دارد. مسئولیت چه ناظر به آینده و چه ناظر به گذشته می تواند مثبت و منفی باشد. مثال پیش آورده از موارد منفی بود. مورد مثبت مانند این که بگوییم علی مسئول موفقیت موسسه کمک به مستمندان بود. در اینجا او مستحق مدح و ستایش میباشد.
تعریف کلی مسئولیت اخلاقی
بنابر مطالب فوق، مسئولیت اخلاقی مسئولیتی انسانی است که ناظر به آینده یا گذشته میباشد و درعین حال، غیر از مسئولیت به معنای حقوقی، اجتماعی، علی و... است. این تعریف، کلی است و تنها بیان می کند مسئولیت اخلاقی غیر از مسئولیت های دیگر است، اما ملاک اخلاقی بودن را به درستی مشخص نمی کند، بنابراین نیازمند تبیین بیشتر معنای مسئولیت اخلاقی هستیم.
← تبیین معنای مسئولیت اخلاقی
...

جملاتی از کاربرد کلمه مسئولیت اخلاقی

شعور تکنولوژیکی ارتباط بین انسان و فناوری می‌باشد. فناوری به عنوان یک جز جدایی ناپذیر از آگاهی و توسعه انسان دیده می‌شود. فناوری، آگاهی و جامعه در یک فرایند رابطه ای آفرینش که کلید تکامل انسان است، در هم آمیخته‌اند. این فناوری ریشه در ذهن انسان دارد و در جهان به صورت درک و مصنوعات جدید آشکار می‌شود. فرایند آگاهی فناوری، تحقیق درمورد مسئولیت اخلاقی مربوط به فناوری را با پایه‌گذاری فناوری در زندگی بشر، قاب می‌کند.
جافری فرزندِ سرسی لنیستر است. پدر واقعی او، دایی‌اش جیمی لنیستر است؛ اما خودش و مردم عادی تصور می‌کنند که پدر او رابرت براتیون است. او همان نگاهِ خاص مادرش را داراست که جزئی از خصوصیات سنتی خاندان لنیستر است. جافری فاقد مسئولیت اخلاقی است که سنگدلی‌اش را در پشت لایهٔ ظریفی از جذبه و وقار، پنهان ساخته‌است.
در دین زرتشتی اهورامزدا، خدای متعال، به همهٔ انسان‌ها اختیار می‌دهد تا بین خیر و شر یکی را انتخاب کنند. زرتشت شاید اولین کسی باشد که فردگرایی اخلاقی را موعظه کرده است. اولین نبی عبری که به صراحت در مورد مسئولیت اخلاقی فردی صحبت می‌کند، حزقیال است. تا آن زمان، چنین نبود؛ مثلاً تاوان گناهان پدران را پسران می‌دادند (نظیر خروج ‎۲۰:۱–۲).[وب ۱۵]‏