معنی کلمه مذهب حنفیه در دانشنامه اسلامی
وی در کوفه متولّد شده و در همان جا رشد و پرورش یافت. معروف آن است که تولّد وی در سال ۸۰ هجری و وفاتش در سال ۱۵۰ هجری در بغداد بود. ابوحنیفه، شاگرد حماد بن ابی سلیمان کوفی(م۱۲۰) بود.ابوحنیفه از نظر سِنّی جزو اتباع تابعین است ولی چون چند تن از صحابه ، از جمله انس بن مالک را دیده و از آن ها روایتِ حدیث کرده، او را از تابعین شمرده اند. بسیاری از فقیهان بزرگ اهل سنّت تسلط ابوحنیفه بر فقه را ستوده اند.محمد بن ادریس شافعی (پیشوای شافعیان ) مردم را در فقه ریزه خوار (عیال) ابوحنیفه شمرده است. تبحر او در فقه، در زبان ادیبان عرب به شکل مثل درآمده است.
گسترش مذهب حنفی
پساز درگذشت حماد بن ابی سلیمان در سال ۱۲۰، ابوحنیفه که از برجسته ترین شاگردان او بود، تدریس فقه را در کوفه آغاز کرد و حضور شاگردانی از سرزمین های مختلف در جلسه درس او ــکه سی سال دوام یافت ــ موجب انتقال آرای او به نقاط مختلف جهان اسلام شد.پس از وفات ابوحنیفه ، ابویوسف یعقوب انصاری در زمان خلافت مهدی (حک: ۱۵۸ـ۱۶۹) و هادی عباسی (حک: ۱۶۹ـ ۱۷۰) قاضی بغداد و در زمان هارون الرشید (حک: ۱۷۰ـ۱۹۳) قاضیالقضات شد.او نخستین کسی بود که در دستگاه خلافت عهده دار این منصب گردید. از آن جا که عزل و نصب قاضیان از وظایف قاضی القضات بود، با انتصاب ابویوسف، در بیش تر مناطق جهان اسلام حنفیان بر مسند قضا نشستند و احکام قضایی را طبق مذهب خود صادر می کردند.این امر از یک سو سبب انتشار آرای حنفیان شد و از سوی دیگر، فقه حنفی را وارد مرحل های جدید ساخت و آن را با واقعیت های موجود در جامعه روبه رو کرد.به علاوه، ضرورت پاسخگویی به مسائل جدید که در عرصه قضا و افتا مطرح می شد، به توسعه فقه حنفی انجامید. چگونگیِ توسعه و انتشار مذهب حنفی در نقاط گوناگون جهان اسلام یکسان نبوده و تحت تأثیر عوامل مختلفی صورت گرفته است.در سطور آینده، این مسئله را بر پایه تفکیک مناطق مختلف که پایگاه مذهبی حنفیان بوده اند، بررسی می کنیم :
← در عراق
حکومت ها در تثبیت و گسترش مذاهب، از جمله مذهب حنفی، نقش مؤثری داشته اند.
← غزنویان
...