محمد بهشتی

در روز ۲۸ مرداد ۱۳۵۸، مجلس خبرگان قانون اساسی، با پیام سید روح‌الله خمینی گشایش یافت. در ابتدای جلسه، سید حسین خادمی نماینده مردم اصفهان، به عنوان مسن ترین عضو این مجلس، ریاست آن را به عهده گرفت. سپس در رقابت میان سید محمود طالقانی و حسینعلی منتظری، منتظری به ریاست این مجلس رسید. وی پس از چندی به علت توان مدیریتی سید محمد بهشتی، مدیریت جلسات را به او واگذار کرد. با تلاش‌های حسینعلی منتظری (رئیس) و سید محمد بهشتی (نائب رئیس) پس از سه ماه، کار تدوین آن در ۲۴ آبان ۱۳۵۸ به پایان رسید. این قانون اساسی شامل ۱۲ فصل و ۱۷۵ اصل و یک مقدمه و موخره بود که در تاریخ ۱۲ آذر ۱۳۵۸ به تصویب نهایی ملت ایران رسید.

انفجار روز هفتم تیر ۱۳۶۰ در دفتر مرکزی حزب جمهوری اسلامی رخ داد که طی آن سید محمد بهشتی دبیرکل و هفتاد و دو نفر از اعضا جان خود را از دست دادند.

با تحت تعقیب قرار گرفتن توسط ساواک، به‌توصیهٔ محمد بهشتی و مرتضی مطهری از کشور خارج شد و مدتی به سخنرانی و تبلیغ برای دانشجویان خارج از کشور پرداخت و پس از ورود خمینی به پاریس، به او پیوست.

او که پس از اتفاقات و حاشیه‌های پیش آمده، دیگر امیدی به دریافت پروانهٔ ساخت برای فیلم‌های بعدی‌اش نداشت، در نوشتن فیلم‌نامهٔ جدیدش، با صراحت تمام به بیان دل‌مشغولی‌ها، دغدغه‌ها و احوال درونی خودش پرداخت و سپس فیلم‌نامه را نزد برخی صاحبنظران از جمله سید محمد بهشتی شیرازی مدیرعامل سابق بنیاد سینمایی فارابی و سید عطاءالله مهاجرانی معاون وقت امور حقوقی و مجلس رئیس‌جمهور برده بود. بهشتی پس از خواندن فیلم‌نامه، ساختن این فیلم را «انتحار سیاسی» خوانده بود. مهاجرانی نیز از حاتمی‌کیا خواسته بود که تمام نسخه‌های فیلم‌نامه را جمع‌آوری کرده و به مسئولان نشان ندهد زیرا که چنین داستانی می‌توانست برای حاتمی‌کیا خطرساز باشد.

نهضت آزادی، از زمان درگیری حسن نزیه با سید محمد بهشتی بر سر روش تأیید قانون اساسی در خرداد ۱۳۵۸ و سپس استعفای مهندس بازرگان در اعتراض به اشغال سفارت آمریکا در ۱۳ آبان ۱۳۵۸ بتدریج از طرف حزب جمهوری اسلامی از صحنه سیاست خارج شد. اعضای آن از انتخابات مجلس دوم (فروردین ۱۳۶۳) به بعد با ردصلاحیت برای نامزدی وکالت مجلس مواجه شدند. سید روح‌الله خمینی در نامه بهمن ۱۳۶۶ به وزیر کشور آنها را باعث گمراهی و بدتر از مجاهدین خلق خواند. در حال حاضر جمهوری اسلامی این حزب را به رسمیت نمی‌شناسد و فعالیت آن را در کشور غیرقانونی اعلام کرده است.

در روز آغاز نمایشگاه مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاد مانع از حضور غرفه و انتشارات سید محمد بهشتی در نمایشگاه تهران شدند. یکی از مسئولان دفتر نشر آثار بهشتی گفت که مجوز برای تشکیل غرفه صادر شده بود ولی در روز اول غرفه توسط انتشاراتی دیگری اشغال شده بود. او گفت پس از مراجعه به مسئولان برگزاری اطلاع یافت که مجوز این انتشارات باطل شده‌است. ولی یکی از مدیران نمایشگاه اظهار کرد بنیاد بهشتی در نمایشگاه کتاب ثبت نام نکرده بود.

سید محمد بهشتی شیرازی، رئیس اسبق سازمان میراث فرهنگی، و مهرداد قیومی بیدهندی مسئولیت گروه پژوهشگران این دانشنامه را بر عهده دارند.

وی در دوره اول انتخابات ریاست جمهوری در ایران حمایت قاطع خود را از ابوالحسن بنی صدر اعلام نمود و از سید محمد بهشتی و اکبر هاشمی رفسنجانی انتقادات شدیدی نمود. او حتی در مقابل چهره‌هایی نظیر صادق خلخالی و عبدالرحیم ربانی شیرازی که از نخستین خط دهندگان دادگاه انقلاب و اعدامهای زمان بودند ایستاد.

پس از انقلاب فرهنگی و تعطیلی دانشگاه‌ها با معرف محمد بهشتی و تأیید روح‌الله خمینی، به عضویت در ستاد انقلاب فرهنگی درآمد و تا سال ۱۳۶۲ که این ستاد منحل شد عضو آن ماند.

چند نخست‌وزیر، رئیس‌جمهور، و تعدادی از وزرا ایران توسط گروه‌های شبه نظامی در قرن بیستم ترور شدند که برخی از قربانیان قابل توجه هستند، نخست وزیران حاج علی رزم آرا، محمد جواد باهنر، شاپور بختیار، امیرعباس هویدا، عبدالحسین هژیر بوده‌اند. محمد علی رجایی رئیس‌جمهور و رئیس قوه قضائیه محمد بهشتی و علی صیاد شیرازی فرمانده ارتش و داریوش فروهر وزیر کار از جمله این ترور شدگان هستند.