ماخونیک
معنی کلمه ماخونیک در دانشنامه عمومی
روستای ماخونیک یکی از هفت روستای شگفت انگیز جهان می باشد و به لحاظ شهرت آن به شهر «لی لی پوت ها»، جذابیت های حیرت انگیزی دارد. از روستای ماخونیک تا افغانستان نیم ساعت فاصله وجود دارد و مردم ماخونیک اصالتاً فارسی زبانان افغانستانی می باشند که در چند قرن پیش از افغانستان کوچ کرده اند و ماخونیک را جهت زندگی برگزیده اند. این روستا در فاصله ۷۸ کیلومتری شرقی شهر سربیشه در مسیر جاده سربیشه به روستای دُرُح قرار دارد.
جلگه ماخونیک متشکل از ۱۲ آبادی است که روستای ماخونیک بزرگ ترین آن ها به شمار می آید. این روستاها شامل ماخونیک Maxonic، کفاز Kefaz، چاپنسر Japansar، توتک Tutak، سفال بند Sefalband، سولابست Sulabest، لجونگ ( سفلی و علیا ) lejong، کلاته بلوچ Kelate baluj، دامدامه Damdame و میش نو Misnow، خارستو Xayestu و جلارو Jelaro است.
اهالی این روستاها از نظر مذهب ( اهل تسنن ) ، شیوه گذران زندگی و اوضاع اجتماعی با یکدیگر وجه اشتراک زیادی دارند اما غالب این روستاها اصل و تبار خود را از روستای ماخونیک می دانند.
دربارهٔ وجه تسمیه روستا چندین قول وجود دارد،
در برخی اسناد قدیمی ( حجت ) که تاریخ نگارش آن ها به ۳۰۰ سال قبل می رسد، نام روستا مادخنیک ذکر شده است. گفته می شود در گذشته عده ای مأموران دولتی به این روستا آمده و اهالی به گرمی از آن ها استقبال نکرده اند و با آن ها برخورد سردی داشته اند و آن ها این نام را برای روستا انتخاب کرده اند.
برخی می گویند به دلیل وجود شکافی در کوه نزدیک روستا به آنجا ماده ماخونیک گفته می شده که به مرور زمان به ماخونیک تغییر نام یافته است.
دربارهٔ این روستا هیچ سابقه تاریخی مکتوبی وجود ندارد و فقط «کلنل چارلز ادوار دبیت» در کتاب سفرنامه خراسان و سیستان در دوره ناصرالدین شاه به توصیف منطقه ماخونیک پرداخته است.
بر طبق شواهد چنین بر می آید که ساکنان روستا در ابتدا دامدار و کوچ نشین بوده اند و در دوره های بعد در منطقه ماخونیک و به ویژه در روستای ماخونیک سکونت گزیده اند، وجود سنگ نگاره ای در نزدیکی قنات ماخونیک که نقش های چوپانی و بسیار قدیمی بر روی آن نقش بسته نیز گواهی بر قدمت سکونت در ماخونیک است.
جملاتی از کاربرد کلمه ماخونیک
این روستا در دهستان ماخونیک (سربیشه) قرار دارد و براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۱۷۵ نفر (۳۸خانوار) بوده‌است.