گازار
معنی کلمه گازار در فرهنگ فارسی
دهی از شهرستان بیرجند
معنی کلمه گازار در دانشنامه عمومی
شاخن یا شاخنات ممکن است صریحاً از کلمه شاخه درختان یا بوته های محلی گرفته شده باشد اما قدیمی ترها اعتقاد دارند شاخن تغییر واژه شیخ یا همان عالم در طول تاریخ ۴۰۰ تا ۵۰۰ ساله محله است. اسدالله اعلم چندین بار از این روستا که در زمان صدارت او یک ده کوچک خوش آب و هوا با رودخانه فصلی بود دیدن کرد.
روستای گازار ، مرکز بخش شاخنات شهرستان بیرجند، واقع در استان خراسان جنوبی که بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۳ دهیاری، جمعیت آن بالغ بر ۸۹۰ نفر بوده است.
همچنین روستای گازار مرکز دهستان شاخنات می باشد که مساحت این دهستان بالغ بر ۷۱۹ کیلومتر مربع می باشد و فاصله روستای گازار تا مرکز شهرستان ۷۲ کیلومتر است. نام گازار برگرفته از درختچه گز می باشد و با ریشه گز زار است که در طی زمان در گویش محلی به گَزار و به فارسی جدید گازار گفته می شود، این نام به صورت عربی نیز در گذشته به صورت جازار مورد استفاده بوده است.
ارتفاع این روستا از سطح دریا ۱۹۰۰ متر است که در حدود ۴۰۰ متر نسبت به شهر بیرجند در ارتفاع بالاتری قرار دارد.
روستای گازار مرکز دهستان شاخنات می باشد که مساحت این دهستان بالغ بر ۳۳۵ کیلومتر مربع می باشد و فاصله روستای گازار تا مرکز شهرستان ۷۲ کیلومتر است.
• آستان مقدس امامزاده سلطان قریش
امامزاده قریش در محل به مزار کوشک نیز معروف است. داخل مزار در معرفی ایشان چنین مطلبی دیده می شود: «در سال ۱۲۵ هـ. ق جناب زید فرزند امام سجاد ( علیه السلام ) علیه بنی امیه قیام کرد و به شهادت رسید. پس از شهادت زید فرزندش یحیی نوه امام سجاد ( علیه السلام ) به جهت امر به معروف و دفع ظلم امویان قیام کرد و در شهر جورجان ( گرگان فعلی ) در صحنه جنگ با امویان به شهادت رسید و لشکریانش پراکنده شدند و از جمله آنها سلطان قریش در حین مراجعت به مدینه در محل قریه جازار ( گازار ) رحل اقامت افکند و مدتی سکونت داشت و ازدواج نمود و سرانجام در همین مکان دار دنیا را وداع و مدفون گردید. مورخان ایشان را منتسب به امام سجاد ( علیه السلام ) دانسته ولی سلسله ایشان مشروحاً ذکر نگردیده است؛ بنابراین ایشان را از سرداران سپاه یحیی بن زیدبن علی بن الحسین ( علیه السلام ) می دانند. بانی و زمان ساخت بنای اولیه مزار به درستی مشخص نیست. آنچه معمران روستا به خاطر دارند، ساختمان قبلی گنبدی گلی و خشتی و سنگی بود که در سال ۱۳۵۱ آن را تخریب کردند، این بنا در این زمان توسط حاج علی درویشی گازاری تجدید بنا شد و سپس در سال ۱۳۷۶ بنای فعلی به نحوی آبرومندانه به همت حاج محمد اسدزاده و با معماری حاج علی نخعی به هشت ضلعی به سرانجام رسید.
گازار (بیرجند). روستای گازار مرکز دهستان شاخنات می باشد که مساحت این دهستان بالغ بر ۷۱۹ کیلومتر مربع می باشد و فاصله روستای گازار تا مرکز شهرستان ۷۲ کیلومتر است. نام گازار برگرفته از درختچه گز می باشد و با ریشه گز زار است که در طی زمان در گویش محلی به گَزار و به فارسی جدید گازار گفته می شود، این نام به صورت عربی نیز در گذشته به صورت جازار مورد استفاده بوده است.
ارتفاع این روستا از سطح دریا ۱۹۰۰ متر است که در حدود ۴۰۰ متر نسبت به شهر بیرجند در ارتفاع بالاتری قرار دارد.
روستای گازار مرکز دهستان شاخنات می باشد که مساحت این دهستان بالغ بر ۳۳۵ کیلومتر مربع می باشد و فاصله روستای گازار تا مرکز شهرستان ۷۲ کیلومتر است. این روستا به عنوان مرکز بخش شاخنات انتخاب شده است ولی اختلاف اهالی روستاهای منطقه تا کنون مانع از تاسیس بخشداری در این روستا گردیده است.
• آستان مقدس امامزاده سلطان قریش
امامزاده قریش در محل به مزار کوشک نیز معروف است. داخل مزار در معرفی ایشان چنین مطلبی دیده می شود: «در سال ۱۲۵ هـ. ق جناب زید فرزند امام سجاد ( علیه السلام ) علیه بنی امیه قیام کرد و به شهادت رسید. پس از شهادت زید فرزندش یحیی نوه امام سجاد ( علیه السلام ) به جهت امر به معروف و دفع ظلم امویان قیام کرد و در شهر جورجان ( گرگان فعلی ) در صحنه جنگ با امویان به شهادت رسید و لشکریانش پراکنده شدند و از جمله آنها سلطان قریش در حین مراجعت به مدینه در محل قریه جازار ( گازار ) رحل اقامت افکند و مدتی سکونت داشت و ازدواج نمود و سرانجام در همین مکان دار دنیا را وداع و مدفون گردید. مورخان ایشان را منتسب به امام سجاد ( علیه السلام ) دانسته ولی سلسله ایشان مشروحاً ذکر نگردیده است؛ بنابراین ایشان را از سرداران سپاه یحیی بن زیدبن علی بن الحسین ( علیه السلام ) می دانند. بانی و زمان ساخت بنای اولیه مزار به درستی مشخص نیست. آنچه معمران روستا به خاطر دارند، ساختمان قبلی گنبدی گلی و خشتی و سنگی بود که در سال ۱۳۵۱ آن را تخریب کردند، این بنا در این زمان توسط حاج علی درویشی گازاری تجدید بنا شد و سپس در سال ۱۳۷۶ بنای فعلی به نحوی آبرومندانه به همت حاج محمد اسدزاده و با معماری حاج علی نخعی به هشت ضلعی به سرانجام رسید.
• سنگ نگاره ها
در شمال روستای گازار در مسیر دره ای معروف به «تنگه رود» که به «غارننه» منتهی می شود در دومنطقه نقوشی بر روی صخره حک شده است. سنگ نگاره اول در فاصله ۱۰۰ متری «غارننه» و در سمت چپ «تنگه رود» بر سینه صاف صخره حک شده است. تصویر دو بزکوهی و یک اسب سوار در این سنگ نگاره دیده می شود. سنگ نگاره دوم به فاصله ۵۰ متری «غارننه» و در محل پیچ رودخانه در سمت راست و در ارتفاع شش متری بر روی صخره ای صاف، نقوش و احتمالاً خطوطی حک شده است. متأسفانه به دلیل طول زمان و عدم آگاهی و بصیرت رهگذران این نقوش تقریباً مخدوش و غیرقابل تشخیص است. این سنگ نگاره نشان دهنده حضور اجتماعات انسانی بیابان گرد می باشد و نیز ممکن است دلالت بر حضور اقوام ساگارتی دراین منطقه باشد.
جملاتی از کاربرد کلمه گازار
پس از متروکه شدن قنات قدیمی موجود در این مکان، مرحوم حاج محمد علم کامرانی جد امام جمعه فقید این شهر با کمک تعدادی اهالی گازار و شاهرخت نسبت به احیاء قنات اقدام نموده و اولین قلعه حاجی‌آباد را بنا نهاده‌است و این شهر بر همین اساس حاجی‌آباد نامیده شده‌است. قلعه ساخته شده توسط حاج محمد علم تا قبل از زلزله سال ۷۶ وجود داشت و بعد از آن کاملاً تخریب شده‌است.