گاودانه
معنی کلمه گاودانه در فرهنگ فارسی
معنی کلمه گاودانه در دانشنامه عمومی
این گیاه دارای اسامی متنوعی است. در فرهنگ دهخدا آمده کرسنه گیاهی است که به دانه اش گاودانه گویند. در افغانستان به آن مشنگ گویند و در آذربایجان به آن کوروشنه گویند. در کردی به آن کرزن و گایانه و در ترکیه به آن بورچاک گویند. در اسپانیایی یرو و یونانی رووی و بالاخره در انگلیسی به bitter vetch معروف است.
گاودانه دارای مزه تلخی است؛ و در صورتی که بخواهد برای انسان استفاده شود باید مزه تلخ آن با استفاده از فرآوری با روش ها خاص از بین برود. معمولاً در برخی از جوامع فقیر و در قحطی از گاودانه به منظور تغذیه انسان استفاده می شود. البته با توجه به برخی از گزارش ها گاودانه می تواند مصرف دارویی نیز داشته باشد. در ایران این دانه را پس از فراوری و پخت طولانی به صورت غذایی هلیم مانند به رنگ قهوه ای در آورده که به آن سنگک خوراک یا هلیم سنگک می گویند و جزو صبحانه هایشان محسوب می شود. ابن سینا در جلد دوم کتاب قانون در طب می فرماید: هر نخودی به ویژه نخود گاودانه ای رنگ و سیاه گرفتگی های کبد و طحال را می گشاید.
قابلیت هضم گاودانه ۸۸ درصد است و دارای ۲۳ درصد پروتئین است و می توان از آن به عنوان منبعی از پروتئین در جیره غذایی دام استفاده کرد. گزارش شده است در کشور مراکش برخی از دامداران ۳۳ الی ۶۶ درصد کنسانتره مورد استفاده در جیره گاوهای پرواری را از گاودانه استفاده می نماید و در گاوهای شیری دو الی ۴ کیلوگرم گاودانه به ازای هر راس گاو برای افزایش شیر استفاده می گردد.
معمولاً کشت مخلوط گیاهان خانواده های غلات با بقولات دارای برتری است. علت این برتری بالا بودن شاخص کلروفیل و در نتیجه آن افزایش فعالیت های فتوسنتزی گیاه می باشد. به عنوان مثال نتایج برخی بررسی ها نشان داده است که کلروفیل برگ گاودانه در کشت خالص به طور قابل توجهی کمتر از کشت های مخلوط بوده. همچنین به نظر می رسد این گیاه علاوه بر کشت مخلوط در صورتی که به صورت کشت مخلوط استفاده شود دارای اثرات مفیدی بر روی خاک و کشاورزی های بعدی خواهد بود.
جملاتی از کاربرد کلمه گاودانه
تپه گاوانه مربوط به دوره اشکانیان است و در شهرستان کرمانشاه، بخش مرکزی، دهستان میان دربند، جنوب روستای گاودانه واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۶ اسفند ۱۳۸۷ با شمارهٔ ثبت ۲۵۶۹۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
تپه چاله زرین ۱ مربوط به مس و سنگ است و در شهرستان کرمانشاه، بخش مرکزی، دهستان میان دربند، ۵۰۰ متری شمال غرب روستای گاودانه واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۶ اسفند ۱۳۸۷ با شمارهٔ ثبت ۲۵۴۱۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
تپه علی‌آباد باباجانی مربوط به عصر برنز - عصر آهن - دوره اشکانیان است و در شهرستان دالاهو، بخش مرکزی، دهستان حومه کرند، ۵۰۰ متری شرق جاده گاودانه خور، ۲/۲ کیلومتری شمال شرق روستا واقع شده و این اثر در تاریخ ۶ اسفند ۱۳۸۵ با شمارهٔ ثبت ۱۷۵۷۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
تپه چاله زرین ۲ مربوط به مس و سنگ است و در شهرستان کرمانشاه، بخش مرکزی، دهستان میان دربند، ۱ کیلومتری شمال غرب روستای گاودانه واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۶ اسفند ۱۳۸۷ با شمارهٔ ثبت ۲۵۴۱۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
تپه گاودانه مربوط به عصر مس و سنگ جدید - مفرغ است و در شهرستان ملایر، بخش جوکار، دهستان ترک شرقی، روستای اوچ تپه واقع شده و این اثر در تاریخ ۷ اسفند ۱۳۸۶ با شمارهٔ ثبت ۲۱۶۴۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.