کتب اصول فقه

معنی کلمه کتب اصول فقه در دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] کتب اصول فقه به کتاب های تدوین شده درباره اصول فقه اطلاق می شود.
کتب اصول فقه، به کتاب هایی گفته می شود که در مورد اصول فقه تالیف و تدوین شده است.برخی از مهم ترین آنها از شیعه و اهل سنّت می باشد که در ذیل بدان ها اشاره می کنیم.
کتاب های اصولی شیعه
۱. «الرسالة الاصولیة»، اثر شیخ مفید ؛۲. « الذریعة الی اصول الشریعة »، اثر سید مرتضی علم الهدی ؛۳. «عُدّة الاصول»، اثر شیخ طوسی ؛۴. «معارج الاصول»، اثر محقق حلی ؛۵. «معالم الدین»، اثر حسن بن زین الدین ؛۶. «قوانین الاصول»، اثر میرزای قمی ؛۷. «الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة»، اثر شیخ محمد حسین بن عبد الرحیم اصفهانی ؛۸. «فرائد الاصول»، اثر شیخ مرتضی انصاری ؛۹. «کفایة الاصول»، اثر آخوند خراسانی ؛
کتاب های اصولی اهل سنت
۱. «الرسالة» اثر شافعی؛۲. «العمد»، اثر قاضی عبد الجبار معتزلی ؛۳. «المعتمد»، اثر ابوالحسن بصری معتزلی ؛۴. «البرهان»، اثر عبدالملک بن عبدالله جوینی ؛۵. «المستصفی»، اثر ابوحامد غزالی ؛۶. «المحصول»، اثر فخرالدین رازی ؛۷. «الاحکام فی اصول الاحکام»، اثر ابوالحسن آمدی ؛۸. «المنهاج»، اثر بیضاوی شافعی .

جملاتی از کاربرد کلمه کتب اصول فقه

شرح اندیشه‌های اسلامی نخستین، دربارهٔ خاستگاه زبان در برخی کتب اصول فقه و همچنین رساله‌های تازه‌تر با نام «علم‌الوضع» آمده‌است. بر پایه گفته‌های برنارد ویس، اندیشمندان مسلمان پنج دیدگاه را دربارهٔ خاستگاه زبان مطرح کرده‌اند: ۱. طبیعت‌گرایی: زبان ناشی از رابطهٔ طبیعی عبارات زبانی و پدیده‌های خارجی‌ست؛ ۲. قراردادگرایی: زبان محصول نام‌گذاری جمعی و قراردادی پدیده‌هاست؛ ۳. خدادادگرایی: زبان ازسوی خداوند به انسان بخشیده شده‌است؛ ۴. خداداد ـ قراردادگرایی: بخشی از زبان، هدیهٔ خداوند است و بخش دیگر، نتیجهٔ فرایند نام‌گذاری قراردادی‌ست؛ ۵. دیدگاه غیرمتعهد: خدادادگرایی و قراردادگرایی هیچ‌کدام محتمل‌تر از دیگری نیستند.
بحث از تخطئه در مقابل قول به تصویب مطرح می‌شود. پیروان امامیه و شیعه قائل به تخطئه هستند و آن را در احکام شرعی روا می‌دانند ولی پیروان اشعری و اهل سنت طرفدار تصویب هستند. نظریه تخطئه و تصویب تا زمان شیخ طوسی از اهمیت خاصی برخودار بوده‌است و بیشتر محققان شیعی در کتب اصول فقه بدان می‌پرداخته‌اند ولی از زمان شیخ طوسی یعنی قرن پنجم هجری به بعد، این مطلب کمتر مورد توجه قرار گرفته‌است. گفته می‌شود که این اصطلاح ابتدا در میان متکلمان امامیه، معتزلی و اشعری در کتب کلامی مطرح شده‌است و یعد از آن در بحث اجتهاد مورد توجه اصولیان شیعه قرار گرفته‌است.