معنی کلمه کتاب الرجال در دانشنامه اسلامی
کتابی است در علم رجال و معرفى راویان احادیث ائمه(ع) و بیان اعتبار و عدم اعتبار آنها که به زبان عربی نوشته شده است.
این اثر، از کتابهاى رجالى معتبر شیعه در آغاز قرن هشتم هجرى بشمار مىآید و با توجه به نسخهها و منابع معتبرى که در اختیار مؤلف این کتاب بوده، از ارزش و اعتبار خاصى برخوردار شده است.
ابن داود در مقدمه کتاب درباره انگیزه خود از نگارش مىفرماید: هنگامى که من به اصول فتاواى فقهى و فروع نظرى آن نگریستم و سعى بر نجات از تقلید و پیروى از فتاواى نقلشده نمودم، دیدم که راهى بهجز بررسى روایات ائمه هدى(ع) نیست و آنهم ممکن نیست، مگر با استفاده صحیح از قواعد اصولى و توجه به نظریات اصحاب و فتاواى فرعى آنها، تا بتوان راهى صحیح و موافق با حق را برگزید و مخالف آن را رها ساخت و این مهم امکان ندارد، مگر با شناخت علم رجال و تحقیق در احوال روات احادیث؛ لذا این مختصر را که حاوی گزیده کتاب رجال شیخ ابوجعفر و فهرست وی و تحقیقات کشی و نجاشی و... است، تصنیف نمودم.
شهید ثانى درباره این کتاب مىفرماید: «کتاب رجال ابن داود، از تألیفات مهم و از تحقیقات ارزشمند ایشان بشمار مىآید. وی در این کتاب، شیوهای نو و ابتکاری را به کار گرفته که تا آن زمان میان اصحاب سابقه نداشته است. هرکس آن کتاب را مطالعه نماید بر ارزش و اعتبار و عظمت مؤلف آن آگاهى خواهد یافت».
شیخ حر عاملى نیز در کتاب «أمل الآمل» درباره این کتاب مىفرماید: «ابن داود، تمام کتابهاى رجالى قدما که به دستش رسیده را در کتاب آورده و مستند خود قرار داده است. ابن داود علاوه بر ترتیبى زیبا و تهذیبى جالب، مطالب آن کتابها را نیز آورده است.
[ویکی فقه] کتاب الرجال (ابن عقده). اِبْن ِ عُقْده ، ابوالعباس احمد بن محمد بن سعید همدانی (۱۵ محرم ۲۴۹-۷ ذیقعده ۳۳۲ق / ۱۰ فوریه ۸۶۳ - اول ژوئیه ۹۴۴م )، محدث بزرگ شیعی صاحب کتاب الرجال است.
این کتاب، در خصوص رجال اصحاب امام صادق (علیه السّلام) تالیف شده است.شیخ طوسی در مقدمه رجال الطوسی می گوید که در بیان فهرست اسامی رجال حدیث، کتابی جامع تر از کتاب ابن عقده در رجال امام صادق (علیه السّلام) نیافته است و بعد از بیان اسامی رجال امام صادق (علیه السّلام) از کتاب ابن عقده، اسامی رجالی را که وی به آنها اشاره نکرده، اضافه کرده است.محقق تهرانی در الذریعة ، این کتاب را با عنوان رجال ابن عقدة و نیز با عنوان من روی عن ابی عبدالله جعفر بن محمد الصادق (علیه السّلام) ، فهرست نموده است.
[ویکی فقه] کتاب الرجال (حمید بن زیاد). دهقان کوفی، حمید بن زیاد (م ۳۱۰ ق) صاحب کتابی با نام کتاب الرجال است..
این کتاب، مشتمل بر شرح حال راویان حدیث از شیعه و اهل سنت است.شیخ طوسی در الفهرست ، شرح حال این مؤلف را آورده است؛ اما به نام هیچ یک از آثار این مؤلف، اشاره ننموده است.محقق تهرانی در الذریعة این کتاب را با عنوان تاریخ الرجال و نیز با عنوان رجال حمید النینوائی فهرست نموده است.